De ster van Sid Lukkassen is ietwat rijzend. Vooral na de publicatie van zijn boek Avondland en Identiteit. Bij de lancering van dit boek was ik een van de sprekers; het was het eerste publieke optreden van Victor Onrust. Mijn toespraak 22 februari 2015 begon met de vraag uit de titel, al had ik het toen over een gevaarlijke of een ongevaarlijke gek. Ik had ook de kreet “genie of idioot” kunnen gebruiken. Ik trok toen nog geen conclusie, dat kon ook niet. Wel was ik behoorlijk kritisch op een aantal zaken in het boek. Inmiddels zijn er besprekingen verschenen, over het algemeen wat te onkritisch positief en wordt het boek hier en daar eveneens onkritisch aangeprezen. Tijd om mijn bespreking aan de openbaarheid prijs te geven. Gevolgd door een poging enige balans op te maken, waaronder een antwoord op de vraag uit de titel. Maar nu eerst mijn visie toen:
Tag archieven: historisch materialisme
“Cultuurmarxisme”? Trap er niet in!
Cultuurmarxisme en cultuurrelativisme
Cultuurrelativisme staat voor het idee dat iedere cultuur zijn eigen waarheid heeft en dat die waarheid niet beter of slechter is dan die van een andere cultuur. Het is ongetwijfeld waar dat vele “kritische geesten” van ‘68 het cultuurrelativisme hebben omarmd. Bij gebrek aan een ook maar enigszins revolutionair of veranderingsgezind proletariaat moesten er theorieën komen die het mogelijk maakten andere “onderdrukte” of “uitgebuite” groepen tot dragers van een gerechtvaardigde revolutie uit te roepen, zodat de strijd kon doorgaan. Het betreft vrouwen, homoseksuelen, andere minderheden en onderklassen uit onderontwikkelde landen, zowel daar als naar het Westen gemigreerd. Het is eveneens waar dat velen van hen zich voor die tijd ooit Marxisten of in ieder geval communisten hebben genoemd. Zelfhaat en schuldgevoel bij de westerse mens zijn zowel oorzaak als gevolg van het cultuurrelativisme. Vooral de door cultuurrelativisten gepropageerde gelijksteling van Islam als even ware en goede cultuur is bijzonder schadelijk. Lees verder →
Yann Boutang: a pseudo Marxist jester
“Cognitive Capitalism” is an avalanche of words leading to murky marshes of not understanding.
In “Cognitive Capitalism” Yann Boutang tries to show he is a good Marxist fellow, knowing what valorization, surplus value and exploitation means. To understand “cognitive capitalism” he introduces “living labor” that “continues to exist”:
The solution is to split living labor into two, and to assume that — alongside living labor as an expenditure of energy that will be partially consumed and crystallized into new machinery in the following cycle — there is a living labor that continues to exist as a means of production throughout the cycle. In other words, this living labor is not destroyed as an intermediate consumption. It is consumed as bodily energy, certainly, but it also develops as a means of production of living as living labor. It builds itself as a skill, as a know-how resistant to its reduction to pure human capital that can be objectified.
How very strange. I understood that next to labor that went into machines (“dead labor” represented by fixed capital) there always was living labor consumed in the manufacture of goods or services for the consumer, represented by variable capital. So Boutang really proposes a third category: living labor that is not “destroyed” (=consumed) in the goods or services but which continues to be there as a kind of perpetuum mobile “a know-how resistant to its reduction to pure human capital that can be objectified” How very nice! A workforce with built-in resistance! Lees verder →
Gramsci, een anti-revolutionaire marxist
Antonio Gramsci is misschien wel de interessantste en meest moderne Marxist. Hij heeft met nagenoeg alle belangrijke marxisten uit de periode 1915-1925 contact gehad, gecorrespondeerd of anderszins gepolemiseerd. Hij was de leider van de Italiaanse communisten voor WOII en werd door Mussolini eind jaren 20 gevangen gezet. In 1937 overleed hij in een gevangenisziekenhuis. In de gevangenis schreef hij de “Gevangenis Notitieboeken”. Hij is van belang voor de uitdieping en precisering van de Marxistische theorie en filosofie en heeft richting gegeven aan de te volgen politiek door communistische partijen. Hij is een belangrijke bron voor het z.g. Eurocommunisme dat de Italiaanse en later de Franse communistische partijen in de jaren 70 en 80 hebben gepraktiseerd. De kern daarvan was het loslaten van de idee van de (wereld)revolutie. In plaats daarvan moest gestreefd worden naar (lokale) ideologische hegemonie. Zijn theoretische bijdragen worden vooral gevormd door polemieken met andere theoretici die fouten maakten bij de interpretaties van het gedachtengoed van Marx. Daarbij baseert Gramsci zich op de 11 stellingen over Feuerbach, waarvan de 11e de beroemdste is: “Filosofen hebben tot nu slechts geprobeerd de wereld te begrijpen. Het komt er op aan die te veranderen.” Lees verder →
Capital should be in solid hands
It doesn’t matter if capital is concentrated in a few hands, as long as these are the right hands.
This is my answer to the outcry of Mr Piketty in his monumental study about the growing inequality in the possession of capital. As others have signaled Pikettys’ study misses the central idea of Marx: that capital is a social relation. As long as the character of this relation is not altered, the redistribution of capital over more people or even acquisition of it by the state will not help us one bit. If possible at all.
This fundamental relation is, as is well known, the exploitation of labor to extract profit, and using this profit for accumulating capital. Hence growth and concentration are inevitable in this system. Lees verder →
SoLiDe Kapitaal – een voorstel
Vorige titel: Vermaatschappelijk het Kapitaal! Een eerdere versie stond hier als “Meer, meer, meer? Dát moet verboden worden!”
Er wordt heel wat om “meer” geroepen in deze wereld. Meer vreemdelingen toelaten; meer subsidie; meer vrijheid (voor de machtigen); meer mensen op de aardkloot (plant u voort; doodgaan verboden); meer dieren (want nooit doodmaken want lief)…
Maar vooral: meer groei! meer winst! meer bonus! Greed is good! Dat is het begin van het “meer” roepen. De andere kreten zijn daar slechts een afgeleide van.
Dit terwijl bekend is dat de boot -de aardkloot en ons landje in het bijzonder- vol is en dat “meer” tot rampen leidt en tot nog grotere gaat leiden. Nou kunt u zeggen: dat is nu eenmaal de natuur; er is geboorte groei en dood. Zo gaan die dingen en dat geldt zelfs voor de mensheid. Kan zijn. Maar… is niet het kenmerk van de mensheid het bewustzijn, waarmee vooruitgekeken wordt en waardoor wij nu juist niet het willoze slachtoffer zijn van die natuur? En hebben wij onze dominantie en meesterschap daarin niet bewezen en verdiend? Laten wij de ondergang nu opeens als willoze dieren over ons komen? Ik wil dat niet. En u hopelijk ook niet. Lees verder →
Meer, meer, meer? Dát moet verboden worden!
Dit bericht is in gewijzigde vorm hier gepubliceerd
Zizek: De wedergeboorte van een radicaal links is noodzakelijk
De aflevering van/over Zizek in tegenlicht 11 januari levert de nodige inspiratie en discussiestof op. Ook al heeft hij voor mij toch ook iets van een clown. Zelf zal ik mij niet gauw een communist noemen. Daarvoor is die term te besmet en ook daarvoor al behoorlijk onduidelijk. Voor marxist wil ik nog wel doorgaan.
Degenen die over de (on)mogelijkheid van een nieuw echt radicaal links nog eens wat willen zeggen kunnen dat hier doen of ook op het bijbehorend VPRO-forum, hoewel het daar wat slapjes toegaat. Daarom hieronder de meest interessante reactie grotendeels gekopieerd, naar ik hoop zonder bezwaar van de auteur Jacob Roodenburg.
Slavoj Zizek. Intrigerend, soms messcherp, ‘random selective’ in zijn benadering van de Wereld van vandaag, een cultuur impressio/expressionist die met brede stroken zijn gekleurde realismen zo op een doek smijt dat men zich in een surrealistisch landschap waant.
Hij confronteerde terecht de gefragmenteerde, uitgeholde ideologisch links-intellectuele/politieke pappers en nathouders met hun impotente en regressieve naar het neo-liberalisme gerichte strevingen, en met de verantwoordelijkheid van m.n. ‘Het Westen’, t.a.v. een terugtrek-strategie uit het Afghaanse moeras.
Maar wat onuitgesproken en niet, of onderbelicht bleef, zijn ‘de private en politieke speciale, vooral neo-conservatieve PNAC=Plan For A New American Century belangen’, en de geo-politieke/corporate (China, India, Iran, Pakistan, Waziristan, Unicoal, gas/olie pijpleidingen, ect.) machtstrijd’, kortom, het ‘waarom’ van de Amerikaanse, de NATO en dus ook de Nederlandse militaire ‘bezetting’ van Afghanistan (en Irak), met de inmiddels miljoenen geslachtofferde burgers (dood, gewond of van huis en haard verdreven) en de biljoenen-$$-U.S. verslindende militarisering van die regio.
Slavoj Zizek weeft een diffuus filosofisch/ideologisch (Ik ben een communist, maar kan dat niet definiëren?!) web rond de verschikkingen van een ‘reaal-politieke/corporate’ Wereld-Macht-Strijd en is vervolgens messcherp met z’n analyse over Italië en Berlusconi’s crypto-facsistische emotie-porno maatschappij, geen woord over de uitholling en teloorgang van de ooit zo belofte-volle, maar nu moreel en pragmatisch failliete internationale instituties en verdragen, zoals de V.N. de Geneefse Conventie, Universele Mensenrechten alsook het ICC dat zeer ‘Westers-Selectief’ (dus corrupt) de oorlogsmisdaden en oorlogsmisdadigers ter verantwoording roept.
Waar het de analyses (links of rechts of onbepaald) van de huidige meervoudige Wereld-Crises betreft, is psychologie of psychologisering uit den boze, onzin en tijdverspilling zegt hij, en dat terwijl de psyche van de mens, met de in het hier en nu hiërarchisch gestructureerde politieke en maatschappelijke pathologiën, die oorzakelijk gebonden en verbonden zijn met de totale waanzin, de mensheid nu (wederom) op de rand van ‘een’ afgrond heeft gebracht! Dit aperte antropologische nihilisme, en ‘m.i.’ Slavoj’s achilleshiel of blinde vlek (of ronduit hypocrisie) gaf weer een heel andere wending aan zijn betoog, en dit beslist niet ten goede van zijn geloofwaardigheid.
Al met al moest hij misschien te veel denken en zeggen in een te gecomprimeerd tijdskader, meer en frequentere, contrasterende, kwaliteits-uitzendingen over de huidige Wereld-Crisis zouden bepaald geen luxe zijn!
Evengoed BEDANKT VPRO!, ondanks al mijn bedenkingen t.a.v. Slavoj Zizek was deze Tegenlicht uitzending zeer de moeite waar.
Wat betreft zijn kritiek op de bagatellisering door Z van de psychologische dimensie ben ik het enigszins met deze reageerdere eens, alhoewel Z het vooral in het ethische vlak trekt: "De oplossing is niet dat we van onze geldverslaving af moeten komen" en "In deze crisis is het absurd om te verwijzen naar ethische waarden". "Het hoort bij het normale manier van het functioneren van het kapitalisme". Dit om de tegenovergestelde reden. Niet het aperte antropologische nihilisme is het probleem maar juist het niet analyseren van de psychologische componenten vanuit zo’n standpunt. Het is een oude fout van het marxisme. Alleen maar denken in politieke en economische structuren.