Antonio Gramsci is misschien wel de interessantste en meest moderne Marxist. Hij heeft met nagenoeg alle belangrijke marxisten uit de periode 1915-1925 contact gehad, gecorrespondeerd of anderszins gepolemiseerd. Hij was de leider van de Italiaanse communisten voor WOII en werd door Mussolini eind jaren 20 gevangen gezet. In 1937 overleed hij in een gevangenisziekenhuis. In de gevangenis schreef hij de “Gevangenis Notitieboeken”. Hij is van belang voor de uitdieping en precisering van de Marxistische theorie en filosofie en heeft richting gegeven aan de te volgen politiek door communistische partijen. Hij is een belangrijke bron voor het z.g. Eurocommunisme dat de Italiaanse en later de Franse communistische partijen in de jaren 70 en 80 hebben gepraktiseerd. De kern daarvan was het loslaten van de idee van de (wereld)revolutie. In plaats daarvan moest gestreefd worden naar (lokale) ideologische hegemonie. Zijn theoretische bijdragen worden vooral gevormd door polemieken met andere theoretici die fouten maakten bij de interpretaties van het gedachtengoed van Marx. Daarbij baseert Gramsci zich op de 11 stellingen over Feuerbach, waarvan de 11e de beroemdste is: “Filosofen hebben tot nu slechts geprobeerd de wereld te begrijpen. Het komt er op aan die te veranderen.” Lees verder →
Tagarchief: humanisme
Professorale Propaganda
(Diane Keaton heeft niets met Professorale Propaganda te maken. Foto AP)
Dat de wetenschap, met name de gammawetenschap, wordt uitgewoond: ach, dat weten we al een tijdje. Maar het is nuttig als je af en toe weer eens met je neus op de feiten wordt gedrukt. Bijvoorbeeld als je noodgedwongen zoiets als een inaugurele rede bijwoont. Ik zal tijd en plaats met de mantel der liefde (en een zeker opportunisme) bedekken. Per slot is het slechts een symptoom van wat in de sociologie algemeen gebruik is. Het was een slaapverwekkend mengsel van beleidsjargon, verhullend taalgebruik en humanistisch-christelijke waardenleer.
Het onderwerp was hongersnood. Oh nee, sorry, “ongelijkheid in voedingszekerheid”. En dat in het Engels natuurlijk, maar dat zal ik u besparen. En op wereldschaal, want het is verplicht dat wij hier wetenschap (en politiek) bedrijven voor de armen, onderdrukten en achtergestelden van de hele wereld. Er wordt al “sociologisch onderzoek” naar deze ongelijkheid gedaan maar duidelijk nog niet genoeg als we een dergelijke rede als agenda-bepalend mogen opvatten.
Maar waarom onderzoek? Hongersnood is een vrij simpel vast te stellen zaak. En op zichzelf genomen op een vrij simpele manier te bestrijden. Het is dan ook geen wonder dat deze rede een nog hoger percentage ingetrapte open deuren bevatte dan het gemiddelde sociologische werk.
Ik wil hier volstaan met het opwerpen van twee kritische vragen.
Renks of lichts?
Ben ik rechts of ben ik links?
Ik beweer wel allebei te zijn, maar eigenlijk ben ik geen van beide. Rechts en links zijn allebei humanismen, tegenwoordig zelfs allebei liberale humanismen. De kern van het humanisme is dat de maatschappij, zelfs de hele mensenwereld is opgebouwd uit menselijke atomen: in wezen gelijke, elementaire deeltjes (Houellebecq) die op een of andere manier “samen besluiten” een maatschappij te vormen. Voor zover mensen verschillen -in de eerste plaats naar hun nut: de mate waarin zij voor het geheel waardevolle inbreng leveren-, is dat de verdienste (rechts) of het lot (links) van het individu. Daarvoor moet hij beloond (rechts) of gecompenseerd (links) worden. Lees verder →