spreekwoorden – Wat te DOEN

Het hemd is nader dan de rok

Geplaatst op 2015/07/14 door Victor Onrust2017/06/08

Ongelijkheid accepteren is heel moeilijk en zeer noodzakelijk. Dat blijkt iedere keer als ik daarover in gesprek ga. Laatst met S, en dat is aanleiding tot bijgaande beschouwing. Overigens tevens een bijdrage aan mijn zeer onregelmatig verschijnende serie “Goede en foute spreekwoorden”

“Ik doe nog een poging. Zoals wij zondag lieten blijken hebben we allemaal het gelijkheidsdenken ooit omarmd en vanuit dat idee hebben we ook een geschiedenis van het opkomen voor en hulp bieden aan de zwakkeren en nooddruftigen. Het afscheid nemen van deze ideeën kostte (en kost) de nodige pijn en moeite. Waaruit je goed kunt afleiden hoe sterk de christelijk-humanistische ideologie er bij ons allemaal ooit is ingeramd.” Lees verder →

Onvermijdelijk Doden

Geplaatst op 2014/06/02 door Victor Onrust2020/10/16

Zoals eerder het geval bij Noorse Sociaaldemocratendoder vind ik de verklaringen die voor de daden van de Afgewezen Schutter uit Californië worden gegeven in het algemeen onbevredigend. Ik doe een poging tot analyse.

Om te beginnen: Ik wil deze daden niet goedpraten of ontkennen dat er in die hoofden kortsluitingen hebben plaatsgevonden. Ik wil proberen ze te beschouwen als ongelukken. Lees verder →

Waar rook is, is vuur

Geplaatst op 2012/09/04 door Victor Onrust2017/05/27

Een van de meest waardeloze gezegden is “Waar rook is, is vuur”. Volgens mij wordt dit spreekwoord veel gebruikt in de rechtspraak om vooral niet zelf na te hoeven denken en geen oordeel te hoeven vellen. In de (civiele) rechtspraak wordt dit vaak misbruikt door querulanten, die dan “het voordeel van de twijfel” krijgen. Van nabij maakte ik het volgende mee:

Er was eens een bedrijf opgericht door een aantal personen dat probeerde een noodlijdende onderneming te redden. Dat leek even te lukken maar al spoedig verkeerde ook dit bedrijf in zwaar weer. Daarop besloot men een goede directeur aan te trekken die er inderdaad in slaagde om de zaak op de rails te krijgen. Onder andere door het aantrekken van (veel) meer kapitaal door het uitgeven van aandelen.

Een aantal van de oorspronkelijke oprichters meende dat nu wel de tijd gekomen was om flink te cashen. Dat zat er echter niet in. De zaak was weliswaar gered en er was een redelijk uitzicht op rendement maar de beoogde superwinsten zaten er niet in. Nu niet en ook niet in de verdere toekomst. Daar namen deze heren geen genoegen mee. Ze begonnen de directie verwijten te maken dat het bedrijf veel meer waard was dan in de boeken stond. Zij moesten de boeken maar wat opkloppen zodat de oprichters hun aandelen duur konden verkopen. Lees verder →

Als je timmert zwijg dan over de hamer

Geplaatst op 2009/11/12 door Victor Onrust2017/05/27

Dit spreekwoord in de serie goed en foute spreekwoorden heb ik zelf verzonnen vrees ik.
Ongeveer net zo verleidelijk als het is om als je een hamer hebt overal een spijker in te zien is dit omgekeerd ook. Je wilt graag laten weten hoe je iets doet en waar je het vandaan hebt. Dit komt de begrijpelijkheid en overtuigingskracht meestel niet ten goede. Evenmin als de wetenschap dat je een hamer gebruikt hebt de kwaliteit van de ingeslagen spijker ten goede komt.

Dit willen laten zien dat je een boek gelezen hebt komt helaas vaak voor. Zo komt het voor dat men het verspreiden van goede of foute ideeën onder mensen denkt te kunnen verklaren door te spreken van een "meme" in plaats van "idee". Inderdaad staat "meme" voor iets meer dan voor "idee" maar het is vele malen beter om, als dat tenminste in het betoog van belang is, nauwkeurig te omschrijven hoe dat idee zich verspreid dan om er het woord "meme" op te plakken. Zo ken ik ook geschriften waarin belangrijke hoofdstukken zijn ingeruimd voor discussies over de filosofie van X die als methode gebruikt is. Ik wil me daar pas in verdiepen als ik de toepassing daarvan in dat geschrift geslaagd vind en mij de vraag stel hoe de auteur dat allemaal bedacht heeft. Meer iets voor een bijlage of verwijzing.

Overigens houd ik mij aanbevolen voor verbetering van dit spreekwoord.

Vorige afleveringen in de serie goed en foute spreekwoorden:

Alles lijkt een spijker

Alles lijkt een spijker.

Geplaatst op 2009/10/23 door Victor Onrust2017/05/27

Je hebt goede en foute spreekwoorden. Eerst wilde ik één stuk schrijven waarin ze allemaal aan de orde komen. Omdat ik er tot nu maar vijf verzameld heb die bovendien stuk voor stuk een aparte beschouwing waard zijn begin ik met:

"If all you have is a hammer, everything looks like a nail"

"Als je alleen een hamer hebt lijkt alles een spijker."

De oorsprong van dit spreekwoord is niet helemaal duidelijk. Het is mogelijk "traditional" maar wordt ook toegeschreven aan Maslov: “I suppose it is tempting, if the only tool you have is a hammer, to treat everything as if it were a nail.” Abraham Maslov, 1966). En natuurlijk is er het fameuze "If I had a hammer" (Lee Hays and Pete Seeger, 1958) als mogelijke bron van die gedachte. Ik heb zelf de neiging om het nog iets aan te passen tot:

"Als je een hamer hebt lijkt alles een spijker."

Deze vorm maakt het versimpelingsmechanisme nog wat duidelijker. Immers: als je alleen een hamer hebt dan kun je daar niet zo veel aan doen, maar als je op het moment dat je een hamer oppakt alles als een spijker gaat zien is dat veel erger. Je zou misschien de hamer wel kunnen neerleggen maar het werkt zo handig om alles als een spijker te zien.

Ik associeer dit spreekwoord allereerst met mensen à la van Thijn, die al gauw ergens een racisme of fascisme in zien, maar marktfundamentalisten komen ook zeker in aanmerking. Eigenlijk kunnen alle monomaan toegepaste denkwijzen er mee geduid worden. Je moet nog oppassen dat je het niet op zichzelf gaat betrekken. Het wordt in de Engelstalige wereld redelijk vaak gebruikt. Als je in het Nederlands Googlet kom je het maar weinig tegen.

Dit is een "goed" spreekwoord, omdat het mensen wijst op een kortzichtige en ééndimensionale kijk op de wereld. Goede en foute spreekwoorden zijn geen gewone spreekwoorden die de werkelijkheid beschrijven, zoals "hoge bomen vangen veel wind", maar spreekwoorden die bij gebruik een effect zouden kunnen hebben op de werkelijkheid. Ik denk niet dat "Spijkers op laag water zoeken" en "De spijker op zijn kop slaan" tot deze categorie behoren.