“Breivik vertoont de drie kardinale eigenschappen van paranoia, een van de vormen waarin een psychose zich kan openbaren. Die eigenschappen zijn: weten dat er iets mis is met de wereld, in staat zijn dat te benoemen, en die informatie proberen te verspreiden. Breivik wist dat there is something rotten in Europe, hij kon dat ook benoemen, namelijk de islam, en hij deed zijn best zijn overtuigingen te verspreiden, onder meer in de vorm van zijn vijftienhonderd pagina’s tellende geschrift, The European Declaration of Independence. Het is een klassiek geval van een paranoïde subject. Helaas was er in dit geval ook een uitbraak van geweld, in de meeste gevallen van paranoia is dat niet zo.”
In de Groene van 31 mei 2012 wordt de zich Lacaniaanse psychoanalyticus noemende Darian Leader aldus letterlijk geciteerd. Vreemd. Zo ongeveer iedereen die kritiek heeft is dus paranoïde! Mensen die menen dat iets niet deugt zijn gek. Discussie gesloten. In mijn onschuld dacht ik altijd dat je pas paranoïde was als je dacht dat er een samenzwering was die niet bestaat of waar in ieder geval geen enkel bewijs voor is. Dat schijnt niet meer nodig te zijn.
Dit past in een patroon, schrijf ik paranoïde. Een van de oorzaken waaraan de psychoanalyse te gronde is gegaan: psychologiseren. Het onschadelijk maken van tegenstanders van jouw ideeën door ze in al of niet bedekte termen gek te verklaren. In de film a “Dangerous Method” van David Cronenberg komt dit prachtig tot uiting in de conversatie tussen Freud en Jung op de boot naar Amerika: Jung vertelt zijn droom aan Freud en in de “interpretatie” van Freud krijgt hij er van langs. Freud weigert echter Jung zijn droom te vertellen: dan zou hij zijn gezag over Jung verliezen. Terecht heeft de wereld van deze vorm van psychoanalyse afscheid genomen. Alles is altijd te interpreteren als een stoornis. Het lijkt me inderdaad beter behandeling te beperken tot mensen die afwijkend gedrag vertonen. En behandeling ook te richten op het voorkomen van dat gedrag. De definitie hierboven sluit waarheidsvinding uit.
Ben eigenlijk wel benieuwd hoe Leader over Zizek denkt. Een prominente Lacaniaan die volgens mij vindt dat er zeer veel “rotten is in Europe”. En dat benoemt en verspreidt.