Tag archieven: ideologie

Geloof is geen jas

Wat te DOEN Geplaatst op door

Naar aanleiding van de discussie over jongensbesnijdenis stelt  Yoram Stein in “Het mysterie van de overdracht” de vraag of “opvoeding werkelijk niet te onderscheiden is van indoctrinatie”. Zijn antwoord vind ik niet erg overtuigend:

“Er is wel degelijk een onderscheid te maken tussen iemand opvoeden en iemand indoctrineren. Bij opvoeding is het doel om iemand groot te brengen. Bij indoctrinatie is het doel niet iemand groot te brengen, maar om iemand te laten geloven in een bepaalde (valse) voorstelling van zaken. … omdat iedere opvoeding een vorm is van inculturalisatie, cultuuroverdracht, en iedere cultuur tracht om de nieuw geborenen te laten geloven in de in die cultuur overheersende voorstelling van zaken, waarbij uiteindelijk niemand honderd procent zeker weet welke voorstellingen goed, waar en mooi zijn en welke slecht, vals en lelijk… (is er in zekere zin sprake van indoctrinatie).

De oudere generaties dragen hun normen en waarden en hun kennis over aan de jongere. Het doel ervan is dat de jongere generatie de taak van de oudere generatie over kan nemen. In die zin kunnen we wel spreken van een mislukte opvoeding: dat is namelijk wanneer de opvoeding er niet in geslaagd is om een volwaardig, dat wil zeggen, een volwassen lid van de gemeenschap te produceren.” Lees verder →

De fret doet het niet

Wat te DOEN Geplaatst op door

Over dierenliefde (1)

Zou “De fret doet het niet” vandaag nog kunnen worden gemaakt? En Monty Python’s Musical Mice ?  Door toegenomen dierenliefde zou dat niet zonder gevaar zijn. Deze linkjes zouden wel eens niet meer kunnen werken als Youtube onder druk van de dierenknuffelaars de filmpjes verwijdert. Recente reacties op de vliegende kat Orville geven aan dat de overgevoeligheid nog steeds toeneemt. Het begint zorgwekkende vormen aan te nemen. Ook onder intellectuelen of andere mensen die geacht worden na te kunnen denken. Het zijn niet de minsten die in werk en leven blijk geven van kromgetrokken dierenliefde. Een paar citaten: Lees verder →

Zijne heiligheid het individu. Over de “Dag van 100”

Wat te DOEN Geplaatst op door

Een zestal mensen heeft een “Club van 100” opgericht. Zij willen “een verdiept en vitaal discours. … voor een krachtig, agendabepalend geluid van centrum-linkse partijen.”

Veel goede bedoelingen en beste wensen. Ideeën over hoe het zou moeten zijn, maar geen idee wat te doen om daar te komen. Geen analyse en daardoor ook geen oplossingen. Alleen in de introductie zien we een glimp van een soort kritische opgave: Op economisch gebied, de arbeidsverhoudingen, de sociale zekerheid zou het aan progressief Nederland moeten zijn om nieuwe samenhang, nieuwe solidariteit te creëren in een maatschappij van zelfstandige, diverse individuen.

Meteen wordt de individu op een troon gezet en in de meeste overige punten is dat niet anders. Nergens vraagt men zich af of die prachtige vrije, autonome zelfredzame burger met zijn rechten op van alles en nog wat en zijn strikt private overtuigingen wel de geschikte grondstof levert voor een nieuwe samenhang en voor nieuwe solidariteit. “Collectivisme moet niet worden gestimuleerd” (“in de benadering van burgers“(?)) dan blijft als samenhang alleen markt en staatsburgerschap over. Dat kennen we nu wel. Levert weinig solidariteit op: oude of nieuwe. Ook elders in het stuk wordt er veel van de staat als organisator van onze belangen verwacht.

“Redelijkheid en nuchterheid dienen het te winnen van ideologische subjectiviteit”  Ook hier weer geen idee hoe het moet. Wat moet ik van dit bevel denken? “Redelijkheiiiiid, geeef Acht!”, “Presenteer geweer!”, “Val ‘ideologische subjectiviteit’ aan!”, “En vergeet niet: je dient te winnen!”. Alle gekheid op een stokje: redelijkheid en nuchterheid zijn zelf ideologische subjectiviteiten. Betere subjectiviteiten dan de islamitische of katholieke ideologie, maar niet minder ideologisch. Maar het is nog erger: iedere zich zelf respecterende ideologie presenteert zich als redelijk. Wat hier als absolute redelijkheid gepresenteerd wordt is de redelijkheid van het liberalisme en de markteconomie.

Nog eentje om het af te leren: “Ideologische invloed van cultuurrelativisme dient te worden teruggedrongen.” De eerste vraag die je je kunt stellen is wat er mis is met “Cultuurrelativisme dient te worden teruggedrongen.” Lijkt me wel zo duidelijk. Of wil men dat relativisme niet echt bestrijden maar alleen haar invloed? Een vreemde zaak. Belangrijk is ook hier weer het oningevulde “dient”. Wie dient? en vooral hoe ? Het probleem is dat cultuurrelativisme een  incestueuze relatie heeft met individualisme. Als ik me niet bemoei met jouw cultuur dan bemoei jij je niet met de mijne, ok? Ok, maar dan moet je wel even zeggen dat mijn cultuur even goed is als die van jou. Zodra ik  ophoud dat te beweren zal ik niet alleen cultuurrelativisme moeten bestrijden, maar misschien ook wel sommige minder prettige culturen. Het probleem van de ongelijkheid van culturen en de daarin opgenomen mensen niet analyseren en benoemen maakt de opdracht onmogelijk.

Het vreemde is dat de geproduceerde lijstjes dienen om “gedachten uit te wisselen en hopelijk te komen met inspirerende antwoorden op bijvoorbeeld de bovenstaande vraagstukken”. Ik heb vooral veel wensen of eisen gelezen. Er worden weinig vragen gesteld of daarbij behorende analyses gemaakt.

De dag dient om “zoveel mogelijk gelijkgestemde mensen die ons onbehagen delen bij elkaar brengen”. Maar de aanwezigheid is op uitnodiging. Het is “een selectie van mensen die een verschil kunnen maken“. De criteria voor dat verschil:
– scherpe en oprecht geïnteresseerde denkers
– diverse maatschappelijke achtergronden, met bovengemiddelde staat van dienst
– diverse leeftijden
– in beginsel vooruitgangsgeoriënteerd en optimistisch

Het is lastig om van te voren te bepalen of je genoeg onbehagen deelt, maar met het produceren van een duidelijk stuk zou je kunnen kijken wie daarop hoe reageert en aan de hand daarvan op enigszins transparante wijze kunnen kijken wie er wel en niet bij horen. Het criterium “scherpe en oprecht geïnteresseerde denkers” staat in een problematische verhouding tot een “bovengemiddelde staat van dienst”.  Een van de oorzaken van de huidige crisis van het politieke is dat “scherp en oprecht denken” in de hogere regionen van de maatschappij slechts bij uitzondering op prijs wordt gesteld.

Alle mensen zijn geen broeder

Wat te DOEN Geplaatst op door

“Alle Menschen werden Brüder” luidt de beroemde regel van Schiller, door Beethoven als tekst gebruikt in zijn 9e symphonie. Sinds 1985 het Europese volkslied. Een mooi doel, geïnspireerd door de Franse Revolutie. Misschien wel verder weg dan ooit.

Maar niet voor de Westerse politieke elite. Die de mensenrechten eerst uitgevonden en daarna voorondersteld heeft. Door de broederschap als recht uit te delen hebben ze mij rechten ontnomen: het recht om zelf te bepalen wie mijn broeder is en wie niet. Daarmee hebben ze het fundament van de broederschap ondermijnd, namelijk dat broederschap wederzijds moet zijn. En dat het vrijwillig moet zijn. Mensen zijn pas elkaars broeder als ze zelf tegen elkaar gezegd hebben: “ik ben jouw broeder”. Het zou heel mooi zijn als we dat met z’n 7 miljarden ooit tegen elkaar zouden zeggen. En misschien gebeurt het ooit. Maar ik zal het in ieder geval niet meemaken.

Het is deze kardinale politieke fout, voortgekomen uit schuldgevoel over wereldoorlogen en kolonialisme, die ons in grote moeilijkheden heeft gebracht en die voortdurend het zicht op de werkelijkheid ontneemt. Het sterkst wordt deze misvatting vertegenwoordigd in de postmoderne multiculturele cosmopitische Gutmensch, waaruit het overgrote deel van onze politieke vertegenwoordigers gerekruteerd is in een proces van zichzelf versterkende politieke correctheid.

Moeten we dan terug naar de onbelemmerde strijd van allen tegen allen? Natuurlijk niet. We zijn dan wel niet allemans broeder, maar wel beschaafd en ontwikkeld. Het is heel goed mogelijk om te denken in allerlei gradaties van medemenselijkheid en daar politiek mee te bedrijven. Wel moeten we goed voor ogen houden dat vijandschap nog steeds bestaat. En dat het legitiem is om eigen belangen te hebben en na te streven. We hoeven niet het oog om oog, tand om tand in praktijk te brengen en kunnen waar mogelijk mededogen en andere mooie waarden best toepassen. Uiteindelijk kunnen we ons de mogelijkheid om hard op te treden niet ontzeggen en op het moment dat dat nodig is, moeten we niet zeuren en met een hand op de rug vechten omdat we zo nodig allerlei scrupules met de tegenstander, die tenslotte onze broeder schijnt te zijn, moeten hebben. Overijverige politici, advocaten en officieren van justitie die iedere afgevuurde kogel en iedere uitgedeelde klap willen onderzoeken moeten tot zwijgen worden gebracht.

Maar ook binnenlands levert de afgedwongen broederschap ons grote problemen op. De weinig verheffende neiging alles te willen nivelleren als methode om iedereen hoger opgeleid te laten zijn en vervolgens een daarbij passende functie te laten bekleden heeft enorme schade aangericht. De doorgeslagen neiging alles voor iedereen toegankelijk en mogelijk te maken is een zeer kostbare en zo  langzamerhand niet meer te dragen last. Het verbieden van het eigen oordeel over medemensen en het handelen daarnaar onder het mom van discriminatie-bestrijding een niet te verteren inbreuk op de vrijheid.

Doen wij er toe? (over ideologie)

Wat te DOEN Geplaatst op door

Uit de voorstelling “Wuivend Graan” van Wim T Schippers.

Rond het begrip ideologie en de vraag of een godsdienst een ideologie is bestaat de nodige verwarring. Hier een poging om de zaken op een rijtje te zetten.

Een ideologie is een verhaal over de wereld, waarin degene die het hoort een rol krijgt toegekend. Daarmee krijgt diens leven betekenis binnen dat verhaal. De persoon van de toehoorder wordt daardoor mede gevormd. Bij godsdiensten is de rol die van gelovige, die door gebed en een voorbeeldig leven zijn god dient en daarmee een mooie plek in een of ander hiernamaals krijgt. Bij het socialisme is dat de strijder voor een betere wereld die een plaats in de geschiedenis krijgt voor een harmonieuze toekomst voor de gehele mensheid. In het (libertaire) liberale stelsel is dat de plaats van de consument waar het bevredigen van zijn individuele behoeften in het hier en nu als levensdoel wordt voorgesteld. Lees verder →

Vergrijzing en de waarde van het leven

Wat te DOEN Geplaatst op door

Still uit “The Ballad of Narayama”

De individualist kan zich niet anders voorstellen dan dat hij de enige is die over de waarde van zijn leven beslist. En dat hij daar ook recht op heeft. Ook op de meest dure en kansloze behandeling meent hij recht te hebben om zijn nutteloze en pijnlijke leven nog enkele maanden te rekken. Het gevolg is dat op die manier maatschappelijk gezien alle levens evenveel waard moeten zijn. Namelijk oneindig veel, want iedereen heeft tot op het laatst alle rechten. Zolang de individualist ook zelf de financiële en andere consequenties van zijn eigen besluiten moet dragen is er niet zo veel aan de hand. Behalve voor de zeer rijken, die ook liefde kunnen kopen, is dat voor de meesten geen optie. Dus moet de gemeenschap opdraaien voor de gevolgen van die geperverteerde levens-“lust”. En niet alleen de medeverzekerde en belastingbetaler, maar ook de naaste. Die wordt geacht op zijn minst af en toe naar deze lijdende  mens om te kijken en hem troostrijk toe te spreken.

Dit is niet altijd zo geweest. In zogenaamd primitieve gemeenschappen die onder minimale omstandigheden moesten overleven was het gebruikelijk dat men, zodra men tot ballast van die gemeenschap werd, afscheid nam. Dat was de uitgesproken en onuitgesproken norm, die soms zelfs zo ver ging dat een bepaalde leeftijdsgrens gold, waaraan ook gezonde werkzame ouderen zich moreel verplicht voelden. Een prachtige film hierover is   The Ballad of Narayama (1983, gouden palm 1984). We moeten een dergelijke houding positief beoordelen: als een uitdrukking van lotsverbondenheid. Van de wil tot voortleven en bloei van de hele gemeenschap. Je leeft niet als individu, maar als deel van een gemeenschap. Door voort te leven zit je de toekomst van de gemeenschap in de weg.

Dit is waar onze ontwikkelde maatschappij mee worstelt. Het probleem dat nu eufemistisch met vergrijzing wordt aangeduid. Het voortbrengen en opvoeden van kinderen wordt als last ervaren. Want onvoldoende door de maatschappij en de direct betrokkenen gewaardeerd en vanuit de individualistische levenshouding als minder aantrekkelijke “tijdsbesteding” beoordeeld. Tel daar de zware last van de verzorging van ouderen bij op, die zelfs in een dierlijke eind-stadium nog recht schijnen te hebben op een menselijke behandeling in plaats van een zachte dood, en je hebt een groot probleem.

Er is een goede kans dat de westerse beschaving hieraan ten onder gaat. De om zich heen grijpende onwil tot voortplanting en de onwil tot de daarvoor gewenste paarvorming, vooral bij de elite van de  hoger opgeleiden, kan als een collectieve zelfmoord van onze beschaving worden gezien, zoals door David Goldman aka Spengler, in zijn “How Civilizations Die” (2011) beschreven. Zijn wij inderdaad ten dode opgeschreven? Als we ons eigen leven alleen maar in termen van onze eigen ontwikkeling, genot en succes blijven zien wel.

iBan: De vervloeking van Jobs

Wat te DOEN Geplaatst op door

Laten we beginnen met een gebed.

Jobs!, geheiligd is zijn naam,
Geheiligd het Apple logo op de strakwitte vorm,
Gezegend het icoon dat denken doodde,
Gezegend de muis die vaardigheid plette,
Oh heilige van beeld en i, kom en doodt alle kritische vermogens,
In naam van het heilige scheppen, creëren en consumeren,
Voor de kinderen van deze wereld.

Staat Apple niet voor alles wat vies en voos is in deze wereld? Staat alles waar i voor staat niet recht tegenover de kritisch denkende mens? Die niet fysiek wordt uitgeroeid maar door isolatie gek gemaakt? Staat i niet voor het autoritaire monopolisme van eenvormigheid? Een sekte waarvan de kosten van toetreding hoog zijn en die geen andere goden of profeten toestaat? Voor een ongebreidelde heb- en genotzucht?

i i i, de onbeschaamdheid waarmee het egocentrisme van het ik wordt uitgedragen. De icoon van onbeschoftheid waarmee de iMens zich in zijn privésfeer opsluit: Opzij! Ik heb met jou niets te maken.

Vervloekt zij Jobs!

De seculiere openbare ruimte

Wat te DOEN Geplaatst op door

De openbare ruimte is nooit neutraal. De dominante cultuur beheerst zowel de fysieke en institutionele openbare ruimte als de virtuele ruimte van de publieke communicatie. Voor zover er plaats is voor andersdenkenden is dit het resultaat van compromissen en het toelaten van vrijplaatsen. De illusie van de neutraliteit is zo wijdverbreid doordat de heersende ideologie levensovertuiging ziet als een jas die je privé aan kunt trekken en op het moment dat je de openbaarheid betreedt uit kunt of moet doen. De meeste wereldbeschouwingen verlangen meer van hun gelovigen. Die gelovigen ontlenen daar ook hun identiteit aan. Die jas kun je niet even thuis laten. Lees verder →

Het Gelijk van Wilders

Wat te DOEN Geplaatst op door

(juli 2012: De titel is gewijzigd van “Wilders voor Nerds” in “Het Gelijk van Wilders; het inleidinkje daarop aangepast)

Waarschwing: Dit stuk begint met 5 redelijk abstracte stellingen. Hopelijk is het te volgen, maar het kan enige inspanning vergen.

1

Een ideologie is een stelsel van ideeën over hoe de maatschappij (menselijke wereld) er uit zou moeten zien. En die voor de aanhangers een rol speelt als richtsnoer in het dagelijks leven. In principe is elke ideologie totalitair: het gehele maatschappelijke leven zou moeten worden ingericht zoals de betreffende ideologie voorschrijft.

2

Godsdienst is een ideologie. Een ideologie waarin een belangrijke rol wordt toegeschreven aan een of meer niet waarneembare opperwezen(s) waarin geloofd moet worden. Meestal is een godsdienst uitgewerkt in leerstellingen over het gedrag, vastgelegd in een boek dat geacht wordt de wil van dit wezen uit te drukken en daarvan afkomstig te zijn. Zo een boek noemt de godsdienstige meestal heilig. De leerstellingen zijn niet voor discussie vatbaar, alleen voor interpretatie.

3

Daarnaast zijn er niet godsdienstige ideologieën: humanisme, socialisme, liberalisme, boeddhisme, .. Ook zij baseren zich op een stelsel van ideeën over hoe de samenleving er uit zou moeten zien en kennen daaruit voortvloeiende ideeën over goed en kwaad en gewenst en ongewenst gedrag. De niet godsdienstige ideologieën hebben het nadeel en voordeel dat ze in principe open staan voor kritiek. Er is geen hogere macht die in het bezit is van de absolute waarheid en ze daartegen afschermt. Op grond daarvan kunnen ze ook met elkaar in debat. Deze mogelijkheid is beperkt omdat het moeizaam is overeenstemming te bereiken over de interpretatie van de werkelijkheid die aan de ideologie ten grondslag ligt. (bijvoorbeeld: “de mens is in wezen egoïstisch”,”de mens is in wezen sociaal”)

4

Een ideologie is niet monolithisch. Daarbinnen speelt zich een strijd af tussen interpretaties van de leer. Meestal is er sprake van dominantie van een van die interpretaties. Voor het begrip van de rest van de wereld (aanhangers van andere ideologieën) zal in het geval van een duidelijke dominantie de gehele ideologie worden opgevat als aanhang van die stroming. Personen of groepen die niet met die dominante stroming geassocieerd willen worden doen er het beste aan om een andere ideologie te verkiezen, of hun apartheid duidelijk te maken door zich af te splitsen. Anders geldt: wie zwijgt stemt toe. Wie zich als aanhanger van de leer afficheert mag daar onverkort op afgerekend worden.

5

De moderne democratische staat is een neutraal terrein waar ideologieën met elkaar samenleven. Deze neutraliteit is het resultaat van de strijd tussen die ideologieën, vaak een fysieke strijd. Het is een compromis waarmee de strijdende ideologieën kunnen en moeten leven. In principe ligt aan een dergelijk samenleven van ideologieën een compromis ten grondslag waarin de ideologieën hun totaliteitsaanspraak verregaand inperken. Voor zover aanwezig kan die alleen bereikt worden door overtuiging en dan nog volgens bepaalde spelregels en onder de voorwaarde dat er ruimte overblijft voor de “verliezers”. De ideologieën hebben zich moeten ontwikkelen om in staat te zijn om zo met elkaar samen te leven. De staat wordt daarbij erkend als hoogste gezag. Regels die de staat voorschrijft (dat hoeven niet perse wetten te zijn) gaan voor de regels die de eigen ideologie voorschrijft. Het gevolg is dat het aanhangen van een bepaalde ideologie een private zaak wordt.

De neutraliteit van de staat is relatief. In NL bijvoorbeeld is er “bijzonder onderwijs” en wordt hier en daar nogal eens god (christelijk) aangeroepen in standaardteksten. In sommige gemeenten mogen dingen op zondag die bij andere verboden zijn. Verder wordt de private eigendom van de productiemiddelen verregaand erkend. De strijd tussen de ideologieën gaat door maar met andere middelen. Het doel is niet de totale onderwerping maar wel het doordringen van de staatsmacht met de eigen ideeën. Hoe meer verschillende ideologieën min of meer in een gelijkwaardige positie verkeren hoe neutraler de staat.

Ideologieën die de staat afwijzen doordat ze hun totaliteitsaanspraak niet willen inperken vormen een bedreiging voor de overheid en voor alle ideologieën die daarin vreedzaam samenleven. Tegen een dergelijke bedreiging mag en moet worden opgetreden door de overheid, juist namens al die ideologieën. Voor zover de staat daarin faalt mag en moet eenieder daarover zijn mond open doen.
——————

Als u mij tot hier gevolgd hebt wordt het verder een ABC-tje

De islam is een godsdienst, waarin de dominante stroming haar totaliteitsaanspraak niet heeft laten varen.

Zij is uit dien hoofde ongeschikt voor opname in de moderne staat en vormt een bedreiging daarvoor.

De overheid is daarom verplicht en gerechtigd de islam te bestrijden, uit te sluiten en zeker niet te faciliteren, met uitzondering van die stromingen die zeer duidelijk afstand nemen van de totaliteitsaanspraken.

Zij zal daartoe moeten discrimineren, dat wil zeggen de burgers die de islam aanhangen (zie daarvoor speciaal onder 4) anders moeten behandelen dan gewone burgers.

Dit is het gelijk van Wilders.

Verder kun je wat mij betreft op alle mogelijke manieren van mening verschillen over de wijze waarop je dit probleem aanpakt. Ook bij mij staan grote vraagtekens wat dat betreft. Alle statements over Wilders die dit gelijk niet erkennen begrijpen niet waar het om gaat en waarom hij populair is.

Artikelen in de grondwet of elders over discriminatie, vrijheid van meningsuiting en van geloof zeggen wat dit betreft helemaal niets.

Opperzwatelaar

Wat te DOEN Geplaatst op door

Het naïeve wereldbeeld van Kees Schuyt

Op de voorpagina van “Het Betoog” van zaterdag 11 november wordt de lezer van de Volkskrant getrakteerd op een beschouwing van staatsraad Kees Schuyt. Kern van het betoog: er is of moet een sociale binding bestaan die partijen ook als zij geen inhoudelijke waarden delen symbolisch bij elkaar brengt. Vertaald met “nevertheless values”. Een term die onvindbaar blijkt. Peanutbutter. Let op: dit zijn dus geen gedeelde waarden (“shared values”).

Ik vraag mij af waar een dergelijk zongerijpt mijmeren over de goede dingen vandaag nog van vandaan komt. Een herfstwandeling in de duinen van Wassenaar zou ik zo zeggen. Ver van de wereld waarin overduidelijk blijkt dat een flink deel van de wereldbevolking deze zogenaamde niet gedeelde waarden afwijst. Ook in ontwikkelde landen als VS en NL zijn die te vinden. Beslist niet alleen islamieten. Ook orthodoxe joden geven vrouwen geen hand. Lees verder →