De ster van Sid Lukkassen is ietwat rijzend. Vooral na de publicatie van zijn boek Avondland en Identiteit. Bij de lancering van dit boek was ik een van de sprekers; het was het eerste publieke optreden van Victor Onrust. Mijn toespraak 22 februari 2015 begon met de vraag uit de titel, al had ik het toen over een gevaarlijke of een ongevaarlijke gek. Ik had ook de kreet “genie of idioot” kunnen gebruiken. Ik trok toen nog geen conclusie, dat kon ook niet. Wel was ik behoorlijk kritisch op een aantal zaken in het boek. Inmiddels zijn er besprekingen verschenen, over het algemeen wat te onkritisch positief en wordt het boek hier en daar eveneens onkritisch aangeprezen. Tijd om mijn bespreking aan de openbaarheid prijs te geven. Gevolgd door een poging enige balans op te maken, waaronder een antwoord op de vraag uit de titel. Maar nu eerst mijn visie toen:
Tag archieven: ideologie
Kan een samenleving zonder religie?
Houellebecq, Elementaire Deeltjes (1998) p 171-177:
Na het bezoek van Bruno bleef Michel twee weken lang op bed liggen. Inderdaad, zo vroeg hij zich af, hoe zou een samenleving kunnen voortbestaan zonder religie? Dat leek al heel moeilijk in het geval van een individu. Een aantal dagen lang bestudeerde hij de verwarming links van zijn bed. Als dat nodig was vulden de ribben zich met warm water, het was een nuttig, ingenieus mechanisme; maar hoe lang kon de westerse samenleving blijven voortbestaan zonder welke religie dan ook? Lees verder →
Kritisch lezen is een kunst
Dit weekend raakte ik een aantal keren in gesprek over “kritisch denken” en kwam al snel te spreken over kritisch lezen. Omdat het, onder andere bij GeenStijl in de mode is om stukjes te “Close readen” -een activiteit die helaas minder met kritisch lezen te maken heeft dan je zou wensen- heb ik de verzuchting die ik ooit (2010) op freethinker.nl plaatste nu hier gepubliceerd. Hij is dus ook hier te vinden voor wie de niet erg intelligente reacties nog eens na wil lezen.
De kunst van het zorgvuldig lezen.
Veel mensen lezen oppervlakkig. Dat is te merken op dit forum en op andere plekken. Of het door te snel lezen komt, door domweg slecht lezen of door vooringenomenheid laat ik even in het midden. Feit is dat er een flink aantal discussianten zijn die op één zin of opmerking springen, die volledig uit zijn verband rukken en daar dan eens lekker op in gaan hakken. Dat er drie regels verderop in diezelfde tekst dan iets gezegd wordt waardoor hun opmerking volledig overbodig wordt ontgaat ze dan. De auteur moet daar dan weer op wijzen. Maar soms is dat niet genoeg. In het hoofd van sommige lezers heeft die ene uit zijn verband gerukte opmerking de plaats ingenomen van de hele tekst en dan is er geen beginnen meer aan. Van discussianten worden het querulanten. Lees verder →
Onrustig eindejaars essay: De fictie van het sociaal contract
Yes, we must, indeed, all hang together, or most assuredly we shall all hang separately.
Benjamin Franklin bij de ondertekening van de “The Declaration of Independence” (1776)
Europees zelfvertrouwen?
“Heeft de teloorgang van het christendom in Europa het (zelf)vertrouwen in de Europese cultuur ondermijnd?” is de vraag die in de vorm van een essaywedstrijd eind 2013 aan het publiek werd voorgelegd. Waarop ik geen antwoord kan geven.
Is er sprake van een teloorgang van het christendom? Bestaat er een Europees zelfvertrouwen? En is dat ondermijnd? Dat zijn vragen die eerst beantwoord moeten worden voordat we aan de wedstrijdvraag kunnen beginnen. De antwoorden op die vragen geven aanleiding de opgave om te zetten in een toelichting op het volgende:
Collectief zelfvertrouwen, Europees of anderszins, wordt ondermijnd door individualisme en door in het humanisme opgenomen christelijke waarden.
Daarbij beantwoord ik de vraag of daar iets aan gedaan moet worden en of dat mogelijk is. Lees verder →
Het uitverkoren volk
Samenvatting en kritische bespreking van “” van David P Goldman, USA 2011
Deze bespreking van januari 2012 alsnog op dit blog.
De kern van de redenering van Goldman in “How Civilizations Die”: Als de mensen in een maatschappij, staat of bevolkingsgroep overwegend niet meer geloven in een collectieve toekomst of doel dan daalt het geboortecijfer en is er sprake van een krimpende bevolking. Hij noemt dat een vorm van collectieve zelfmoord. Volgens Goldman is dit het geval in Europa, Japan, Australië en in de moslim wereld. In de eerste drie door het individualisme, het eigen leven vooral zien als een individueel project; in de moslim wereld door het gevoel verslagen te zijn. De ontwikkelingen in de overige werelddelen (China, ZO Azië, Z Amerika) worden minimaal behandeld. Lees verder →
Ongelijkheid volgens dr Noble Price
Leesverslag van “The price of inequality” – Joseph E Stiglitz, USA 2013
Stiglitz beschouwing van ongelijkheid gaat feitelijk over de in de laatste 30 jaar ontstane grotere economische ongelijkheid in de US en de mogelijke oorzaken en slechte gevolgen daarvan. Daarbij komt hij niet toe aan het analyseren van ongelijkheden als al of niet noodzakelijk kwaad. Dit blijkt bijvoorbeeld ook uit “Alternive models of inequality” (p 102-103) waar hij uiteindelijk uitkomt op “more egalitarian” (= more efficient).
Hoofdoorzaak ziet hij in rent-seeking: een mechanisme waarbij een machtige elite via slinkse wegen probeert beloningen naar zich toe te halen zonder daar een serieuze maatschappelijke bijdrage voor te leveren. Lees verder →
Het accepteren van ongelijkheid
Aan de vooronderstelling dat alle wereldburgers op gelijke voet deel uitmaken van één mensengemeenschap (Overwegende, dat erkenning van de inherente waardigheid en van de gelijke en onvervreemdbare rechten van alle leden van de mensengemeenschap grondslag is voor de vrijheid, gerechtigheid en vrede in de wereld) wordt niet voldaan. Het feit dat we allemaal tot het menselijk ras behoren maakt nog niet dat wij tot één mensengemeenschap behoren. Mensen behoren tot een specifieke gemeenschap of ze dat nu zelf vinden of niet. Er kan niet van worden uitgegaan dat die specifieke gemeenschappen samen een wereldgemeenschap vormen. Daarvoor zou er een graad van wederzijdse erkenning van gemeenschappelijke normen en waarden moeten zijn die ver weg ligt en misschien wel nooit bereikt wordt. Lees verder →
Boekbespreking: “Identiteit”, van Paul Verhaeghe
“Identiteit” is het nieuwste boek (augustus 2012) van de Vlaamse psychoanalyticus Paul Verhaeghe. Hij toont daarin vanuit zijn psychoanalytische achtergrond overtuigend aan dat identiteit een constructie is: een verzameling van ideeën die de buitenwereld op ons lijf (biologische wezen) geschreven heeft (p15). En wel inclusief normen en waarden, ethiek. In het eerste hoofdstuk wordt duidelijk dat daarbij een verzameling betekenis gevende verhalen een belangrijke rol spelen. Identiteit is niet een historische “eeuwige waarheid”. Met het zich ontwikkelen van die verhalen komen nieuwe daarbij behorende soorten identiteit tot stand. Belangrijk: op individueel niveau houdt het aanvaarden van een ander “verhaal” een verandering van identiteit in, inclusief normen en waarden, en omgekeerd. Zoals ik al uiteen zette in “Geloof is geen jas“. V vindt het belangrijk om te benadrukken dat vanuit onze biologische aanleg de mens een groepsdier is en los levende exemplaren een uitzondering zijn. Het wordt ook duidelijk dat die identiteit wordt ingeslepen, het is een intensief en ook wel langdurig proces, opvoeding, dat in meerdere kringen (ouders, onderwijs, kerk, cultuur) plaatsvindt. Lees verder →
Nieuw bij de Volkskrant: Wetenschap gekaapt door Gutmensch
Kunnen we de wetenschapsredactie van de Volkskrant nog serieus nemen?
Onder de kop “Bedankt, meneer Wilders, voor uw bijdrage aan de islamisering van Nederland” schrijft Maarten Keulemans, chef van de wetenschapsredactie van de Volkskrant, een pamfletje waar de honden geen brood van lusten. Het doet ernstig twijfelen aan zijn geschiktheid als redacteur van dit serieuze katern of voor welke functie bij een serieuze krant dan ook. Ook kan, helaas niet voor de eerste keer, de vraag gesteld worden wat voor criteria de redactie van de opiniepagina’s van de Volkskrant er eigenlijk op na houdt. Mijn vermoeden wordt steeds sterker dat zij alleen kijken naar de status van de auteur en vervolgens alle bagger ongezien plaatsen als die status aan bepaalde vereisten voldoet.
Het eerste wat opvalt is de onbeschofte vlegelachtige toon waarmee hij Wilders als een totale nitwit en kleuter weg probeert te zetten. Alleen al hierom zou een in de krant te publiceren excuus van de heer Remarque op zijn plaats zijn. Ik maak er verder geen woorden aan vuil. Deze toon dient als retorische truc om iets goed duidelijk te maken zegt Maarten zelf op Twitter. Als het iets duidelijk maakt is het de afwezigheid van argumenten op zijn stelling dat Wilders iets aan de islamisering heeft bijgedragen.
De volgende feiten staan min of meer vast:
- Er is een toename van de islamitische gezindheid bij bepaalde bevolkingsgroepen, zowel kwalitatief als kwantitatief.
- De islam is een gevaarlijke en gewelddadige ideologie (voor de onwetenden: alle godsdiensten zijn ideologieën).
- Er is een mechanisme waardoor mensen die om wat voor reden in de hoek zitten waar de klappen vallen zich tot ideologieën wenden die een beter leven beloven. Deze ideologieën legitimeren vaak geweld tegenover degenen die daarvoor verantwoordelijk worden gehouden.
Dit is zo ongeveer alles wat hierover te zeggen valt. Maarten Keulemans doet een lachwekkende maar ook kwaadaardige poging om Wilders verantwoordelijk te maken voor bovengenoemde feiten. Een bekend fenomeen: “Shoot the messenger”.
Afbeelding: Boris Johnson maart 2012. Meest waarschijnlijke bron: mirror.co.uk
Het gif van het individualisme
Wat is erger: Links individualisme of rechts individualisme? Ik ben geneigd dat van links erger te vinden. Het gaat schuil onder een dikke laag schmink van sociale betrokkenheid. Maar ondertussen voelt men zich aan niets en niemand verantwoording schuldig. Discussie is er om je eigen standpunt uit te dragen. De eigen waarheid opgeven voor iets waar je het over eens moet worden: je moet er niet aan denken. Groepen zijn eng. Verantwoordelijk is de ander. Bevalt het even niet? Dan ga je gauw wat anders doen. Of even niets. Of herbronnen of zo. De kern van dit individualisme? Je bent alleen verantwoording schuldig aan jezelf.
De ooit “linkse” “intelligentia” is omgekocht met allerlei flauwekul- en adviesbaantjes en heeft de zaak verraden. Hun hersens zijn doorweekt met de heersende ideologie van het beleidsjargon. En ondertussen zijn hun egootjes opgeblazen. Belangrijke mannetjes en ook veel vrouwtjes die zich als een wethouder Hekking voor de camera dringen.
Toegegeven: Serieuze bewegingen zoals de Communistische Partijen hebben ernstig teleurgesteld, grote fouten gemaakt en enorme misdaden begaan. En dat de reeds ver van enig socialisme verwijderde heersende “communisten” door zovelen zo lang als voorbeeld gezien werden is iets wat met schaamte, wanhoop en afkeer vervult. Maar het allerergst is de reactie daarop: Niet kritisch kijken naar wat er fout ging om het beter te doen, maar de zaak onderschoffelen en vergeten. De kritische vermogens wegstoppen en ergens een leuk baantje zoeken. Men roept op zijn best drie keer “Mea Culpa” en gaat over tot de orde van de dag. Dat maakt alle offers die gebracht zijn voor het realiseren van een ideaal pas echt tevergeefs.
Waarom komen er geen serieuze bewegingen van de grond, maar zien we alleen af en toe een flashmob, een zooitje ongeregeld zoals Occupy, of het avonturieren van Greenpeace in hun bootjes, ver weg van de eigenlijke problemen? De enige serieus georganiseerde bewegingen zijn de dierenvrienden en de SP. Helaas hebben die geen van beiden benul waar het met de wereld naar toe moet. Ze houden zich in de eerste plaats bezig met de rechten van zielige dieren en mensen.
Voor verbetering van de mensenmaatschappij is er geen serieuze interesse. Want daarvoor zul je hard moeten werken, geduldig organiseren, propageren, leren. En dat niet een week of een maand, maar jaren. Met een niet zo heel grote kans op succes en nog minder op persoonlijke roem of carrière.
Een toenemend aantal mensen voelt zich ongemakkelijk bij deze stand van zaken. Dat wel. Maar wanneer trekken die mensen daaruit de harde conclusie dat ze zelf, en daarmee ook een deel van zichzelf moeten investeren? En hun individualisme moeten laten varen om ergens serieus deel van uit te maken?
Maar laten we het niet te negatief beschouwen. Ergens samen voor staan en samen aan werken geeft ook bevrediging. Gezamenlijke doelen hebben en beleven kan een prettige ervaring zijn.