© Renamarie | Dreamstime.com – Pigeon In Cage

“Vrijheid” speelt een belangrijke rol in het seculiere, liberaal humanistische geloof dat de mens van nu permanent wordt opgedrongen.

Van de manier waarop dat woord gebruikt wordt, gaat de suggestie uit dat men baas is over eigen leven. Dat men kan doen wat men wil.

Dat men niet alles kan willen is duidelijk. Het individu wordt geacht een contract af te sluiten met alle andere vrije individuen, waarbij vrijheden worden overgedragen aan de staat. Deze fictie van het sociaal contract houdt de illusie in stand dat men dat contract ook kan opzeggen en de vrijheden weer in eigen beheer kan nemen.

Politiek gezien wordt men dan anarchist of libertariër.

Die mogelijkheid om dat contract op te zeggen bestaat niet: daarmee plaatst men zich buiten de orde die over het leven – waaronder het eigen leven – heerst. Daarom wordt samen met vrijheid parlementaire democratie met kiesrecht voor allen opgedrongen.

In kleinere gemeenschappen heerst op een of andere manier altijd wel een vorm van informele democratie. Die is onderdeel van een niet al te lange keten van menselijke relaties. Bij de moderne parlementaire massademocratie is daarvan geen sprake. Het is onderdeel van het machtssysteem dat los van de bevolking over de bevolking heerst. Dat is in de loop van de geschiedenis steeds duidelijker geworden.

Het is begrijpelijk en niet toevallig dat veel politieke partijen “democratie” en “vrijheid” in hun naam hebben opgenomen.

Agency

De harde werkelijkheid is dat de mens niet als onbeschreven blad in vrijheid en democratie geworpen wordt, maar – als dier geboren – in een reeds bestaande maatschappelijke orde wordt ingevoegd. Door opvoeding en scholing – disciplinering – treedt het mensendier als mens toe tot die orde.

De vraag wordt dan niet welke vrijheden de mens inlevert, maar welke vrijheden door die orde worden toegestaan: waarover mogen individuen zelf beslissen?

Omdat er orde moet heersen, kunnen niet aan alle individuen dezelfde beslisrechten worden uitgedeeld. Ja, “Ordnung muss sein”, en hiërarchie is noodzakelijk. Dat wil niet zeggen dat bijna alle mensen nul rechten en dus nul vrijheden hebben, en de dictator alle rechten. Democratie kan gezien worden als een poging tot een optimale verdeling van rechten en plichten te komen.

In plaats van vrijheid kan men beter spreken over agency: over welke handelingen mag het individu zelf beslissen. Daarbij gaat het over handelingen van maatschappelijk belang. Zo is een snelheidsbeperking van 100 km/u een inbreuk op de agency van de bestuurder. Van maatschappelijk belang omdat er ook rijbewijzen zijn uitgedeeld aan mensen die de mentaliteit en vaardigheid missen om uit zichzelf oplettend en tolerant aan het verkeer deel te nemen. Helaas trekken juist die zich van dergelijke borden weinig aan. Een indicatie van de gewenste snelheid kan niet veel kwaad en inderdaad is een 100 km snelheidsbeperking, mits zuiver om verkeerstechnisch redenen toegepast, een beperking van de agency die acceptabel is. Andere lachwekkende (of is het gehuilwekkende?) redenen om 100 km af te dwingen zijn wel degelijk een inbreuk.

Vrijheid en democratie gaan niet over politiek

“Democratie” en “vrijheid” zijn lege begrippen die eerder een gevoel uitdrukken dan vorm te geven aan een bepaalde politieke wil. In democratische verkiezingen zouden ze als partijnaam verboden moeten worden, omdat het geen enkele indicatie geeft welke kant het volgens die partij met het volk – burgers van de staat – uit zou moeten gaan. Het lijkt alle kanten op te kunnen gaan, maar in de praktijk blijkt het algemeen belang van het volk niet gerespecteerd te worden. Bijvoorbeeld door de import van nieuwe kiesgerechtigden die fundamenteel andere ideeën hebben over de inrichting van de samenleving en weigeren normen en wetten van het volk te accepteren.

Het is niet vreemd dat democratie en vrijheid deel uit maken van de mensenrechten. Dat is de vorm waarin de heersende elite haar geloof en normen en waarden aan de wereldbevolking oplegt. Dat zal niet leiden tot een wereldwijde broederschap maar tot een losse, machteloze, makkelijk te manipuleren massa van miljarden individuen.

Geen wonder dat daar verzet tegen is.

Lees ook:

Vrijheid en democratie hebben geen betekenis meer
Zo werkt vrijheid
Onze vrijheid is een gevangenis geworden
Over vrijheid, gelijkheid en broederschap