22 ter dood veroordeelden 1944 gefusilleerd bij de Mont Valerian

Door een stuk van Carel Brendel over de werkwijze van de stichting Democratie & Media (inmiddels ook Elma Verhey op TPO) ging ik eens goed kijken wat die stichting voor doelen heeft en hoe zij daar mee omgaat. Ik had ten tijde van de ondergang van het Volkskrant-blog al eens contact gezocht met de stichting in de hoop dat zij zouden kunnen helpen bij een doorstart. Daar heb ik toen een niet erg goed, ietwat stoffig gevoel aan overgehouden. Ondertussen heeft die stichting wel een paar miljoen per jaar te vergeven en het schijnt over democratie en media te gaan. En ik weet wel wat media en democratieprojecten die een steuntje kunnen gebruiken.

De statuten staan niet op de website, maar in het jaarverslag 2013 (waar is 2014?) staat de volgende beginselverklaring:

De stichting stelt zich ten doel de openbare mening in Nederland en voor zover wenselijk en mogelijk ook daarbuiten te beïnvloeden in de geest van de denkbeelden die zijn voorgestaan in het tijdens de Duitse bezetting in Nederland verschenen blad Het Parool , dat streefde naar een radicale vernieuwing van de democratie, zowel in staatkundige als in sociale en economische zin. Dit sluit enerzijds in een krachtige bestrijding van alle totalitaire verschijnselen in het maatschappelijke en politieke leven, zowel nationaal als internationaal. Anderzijds houdt dit in het ijveren voor een daadkrachtige democratie die op elk terrein de krachten kan ontplooien, die nodig zijn voor het handhaven in het bijzonder van de persoonlijke vrijheid in een democratisch staatsbestel en in het algemeen de bevordering van de beschaving van het westen zoals deze is belichaamd in de democratische rechtsstaat. Het sluit voorts in het stimuleren van een voortdurende bereidheid tot verandering en vernieuwing van de democratie, overal waar de noodzaak daartoe zich voordoet, alsmede het bevorderen van pluriforme opiniërende media in een democratisch staatsbestel.

Toen ik dit naast de in het jaarverslag 2013 en de lijst van ondersteunde projecten 2014 genoemde instellingen en projecten legde maakte zich een zware verbazing van mij meester. Om niet te zeggen dat ik duidelijk draaigeluiden meende te horen uit de graven van degenen die het Parool in de oorlog maakten.

Je kunt veel over die geest tijdens de oorlog speculeren, maar duidelijk is dat die een nationalistisch en antifascistisch karakter had en de strijd tegen de bezetter voorop stond. Fascisme daarbij niet als het onbegrepen scheldwoord te zien dat het geworden is, maar als de soldateske, gewelddadige en totalitaire machtsstructuur die het toen was en die de kern uitmaakt van het gedachtegoed. Van het genoemde streven naar radicale vernieuwing van de democratie heb ik nog niet eerder gehoord. In ieder geval kun je zeggen dat daar in de lijst weinig van terug te vinden is. Daarbij is het de vraag of je, zoals de doelstelling doet, het bestrijden van “totalitaire verschijnselen” ongeclausuleerd tot een multicultureel wereldniveau mag opschalen.

De lijst van ondersteunde instellingen en projecten geeft een onthutsend beeld van een overmaat van aandacht aan al of niet vermeende achterstelling en armoede in de wereld en in Nederland. Waar media structureel gesteund worden hebben die ook een ruime plaats ingeruimd voor dat thema. Aandacht voor de bedreigingen van “een daadkrachtige democratie die op elk terrein de krachten kan ontplooien, die nodig zijn voor het handhaven in het bijzonder van de persoonlijke vrijheid in een democratisch staatsbestel en in het algemeen de bevordering van de beschaving van het westen zoals deze is belichaamd in de democratische rechtsstaat.” is met een kaarsje te zoeken. Laat staan voor een radicale vernieuwing daarvan. En die bedreigingen zijn volop aanwezig; steekwoorden: Islam, migratie, EU.

Oproepen tot een andere koers en een daarbij behorende personele bezetting zal wel als dom-rechts geblaf terzijde geschoven worden. Maar toch: bij deze. Het zal in onze kromme rechtsstaat wel niet mogelijk zijn het bestuur van de stichting te vervolgen op grond van het schenden van hun eigen uitgangspunten.