Naakte gedetineerden van kamp Amersfoort worden schoongespoten. Collectie Algemeen Rijksarchief Den Haag, ANEFO nr.900/4794.

Vanwege het verschijnen van “Dit kan niet waar zijn” van Joris Luijendijk zet ik dit blog uit 2008 (direct na de crisis) bovenaan.
Een element in de kredietcrisis dat onderbelicht blijft is de personele bezetting van ons financiële apparaat. Er wordt hier en daar wat gemonkeld over of er wel geschikte topmannen gevonden kunnen worden om de overheidsinbreng goed gestalte te geven. Er wordt voor gepleit om beloning en graaicultuur aan te pakken. Een enkeling roept alweer (bij P&W of NOVA) dat je als overheid “goede mensen” moet neerzetten die “verstand van zaken” hebben en die “nu eenmaal zoveel kosten”. En dat de overheid “enorme risico’s” loopt dat ze bedonderd wordt als ze dat niet doet. Dat laatste betekent vermoedelijk vooral dat er heel wat wetgeving zal moeten worden aangenomen met een flinke werking terug in de tijd om diverse trukendozen voorgoed te sluiten.

Voor mij gaat het verder dan de zichtbare top van de bedrijven: het gaat om een groot deel van de financiële planners, adviseurs, verkopers, dealmakers, toezichthouders, advocaten, notarissen, accountants en wat je nog meer kunt verzinnen. Toegegeven, daar worden er een hoop van ontslagen bij gebrek aan werk. Vooral in NY. Maar blijven dan de “goeden” over? Worden we opgescheept met de kneuzen: de verkeerde mentaliteit en dan ook nog niet goed in hun werk, of overleven juist de fitsten: de allergehaaidsten? Geen van beiden wil je hebben. Kortom er wordt hier over het hoofd gezien dat in nagenoeg de hele sector gedurende tientallen jaren op een bepaalde manier personeel geselecteerd is en gedrag beloond is waardoor het hele apparaat vergeven is van mensen die het foute beheersen of aangeleerd hebben. Het zou uitermate naïef zijn te veronderstellen dat bij deze mensen zo maar een knopje omgaat. Vooropgesteld dat iemand op dit moment weet welk knopje hoe zou moeten worden omgezet.

Dit strekt zich nog verder uit, want deze mensen komen voor een groot deel van scholen waar men in deze denkwijze getraind wordt. En waar bij de toelating geselecteerd werd op het in aanleg hebben van kleine haaientandjes. Ook deze “business schools” zullen nu niet opeens alumni opleveren waar “vertrouwen” het grootste goed is.

Er zijn twee strategieën om dit probleem op te lossen. En geen van beide is erg bevredigend. De ene is het rigoureus vervangen van een flink aantal functionarissen door personen die wel de goede houding en achtergrond hebben. Dat verondersteld dat er daarvan voldoende zijn. Ik vrees dat dan een aanzienlijk aantal 60 plussers van hun ongestoorde oude dag zal moeten afzien en dat het daarmee niet zal lukken. Voor de rest zal dergelijk personeel eerst opgeleid moeten worden en dat doe je niet even zo maar. De andere is een heropvoeding van het zittend personeel. De vraag is wie gekwalificeerd is om een dergelijke heropvoeding ter hand te nemen en hoe het zittend personeel daartoe gedwongen kan worden.

Mijn voorkeur gaat uit naar de eerste strategie, vooral omdat ik die rechtvaardiger vind. Het is niet meer dan fair en geheel in overeenstemming met door de groep zelf aangehangen liberale ideologie van “eigen verantwoordelijkheid” dat anderen na dit falen een kans krijgen. Om van een verdiende straf nog maar te zwijgen. Maar ja, degenen die in het verleden uit de selectie gewipt zijn hebben daardoor een aantal vaardigheden niet kunnen ontwikkelen die toch wel nodig zijn. We hopen dus maar dat zich een aantal spijtoptanten gemotiveerd aanmeld voor een heropvoeding.