Geen vrijheid voor de Leugen! (2)
Door een recente discussie schrijf ik nog een keer over het kunnen aanpakken van de holocaustontkenning. Ik heb er eerder al het nodige over geschreven, bijvoorbeeld in Geen vrijheid voor de Leugen!
Om te beginnen wil ik nogmaals vaststellen dat ik niet voor een apart wettelijk vastgelegd verbod ben, maar dat het zou moeten vallen onder een bredere strafbaarheid van het verkopen van leugens voor politiek gewin. Vermoedelijk bieden huidige wetsartikelen over laster en het oproepen tot geweld voldoende aanknopingspunten, maar het kan zijn dat enige uitbreiding gewenst is.
Het verkopen van leugens voor politiek gewin is zo oud als de politiek zelf en wordt meestal propaganda genoemd. Is de partij die de leugens verkoopt aan de macht dan ontaardt dit in censuur en het anderszins kneden van de weergave van gebeurtenissen om die in overeenstemming te brengen met de wensen van de machthebbers. In Orwell’s “1984” is hier een speciale afdeling van het Ministerie van Waarheid voor die de “misprints” “corrigeert”. Er zijn legio voorbeelden van. Een van de meer bekende is het verwijderen van “foute” “kameraden” uit de geschiedenis en de foto’s van de Russische Revolutie. Het heeft daarbij geen zin om in “vrije” landen dergelijke leugens niet aan te pakken omdat ze in dictaturen tot wet verheven zijn.
In deze discussie spelen een aantal problemen door elkaar:
- Wat is waarheid en wat een leugen?
- Het verschil tussen gebruik van een uitspraak en het onderzoeken of bekritiseren daarvan.
- Het verschil tussen het interpreteren van een gebeurtenis en de ontkenning daarvan.
Om te beginnen: absolute waarheid bestaat niet. Zelfs niet in de natuurkunde. We hebben het echter niet over de natuurkunde (is de aarde rond of plat) maar over maatschappelijke gebeurtenissen. De waarheid van een gebeurtenis (heeft die zo plaatsgevonden of niet) wordt op een totaal andere wijze vastgesteld dan die van natuurverschijnselen. Die laatste worden beoordeeld op grond van herhaalbare waarnemingen en experimenten. Maatschappelijke gebeurtenissen zijn niet herhaalbaar en worden vastgelegd middels sporenonderzoek en getuigenverklaringen. Dit wordt vastgelegd in verslagen en eventueel bekrachtigd door gerechtelijke uitspraken of wetten. Uiteraard kunnen daarbij fouten worden gemaakt en dient dan het onderzoek overgedaan te worden. Bij politieonderzoeken naar individuele misdaden komt dit regelmatig voor. Bij omvangrijke maatschappelijke gebeurtenissen zoals een oorlog, ramp of genocide is het bewijs dermate overweldigend dat men hoogstens over details van mening kan verschillen. Het is onmogelijk om dergelijke gebeurtenissen op grond van feiten te ontkennen. Naarmate die gebeurtenissen verder in het verleden liggen is het wel eenvoudiger om ze te verdonkeremanen, dat wil zeggen: daarover te liegen. Immers de bewijzen en getuigen zullen uiteindelijk verdwijnen en dan blijven slechts de verslagen over.
Een dergelijke wens tot ontkenning of “vergeten” is nooit onschuldig. De partij die dat beweert heeft er belang bij omdat het zijn standpunt in het heden aantast. Het ontkennen van een gebeurtenis is geen vraag of onderzoek naar de waarheid waarover men wil discussiëren. Zeker naarmate de gebeurtenissen verder in het verleden liggen beschikt geen enkele partij over de mogelijkheid het onderzoek over te doen, en blijft alleen de mogelijkheid voorliggende verslagen te betwisten. Datzelfde geldt ook voor het omgekeerde: het verzinnen van gebeurtenissen om de gewenste politiek te ondersteunen. Zo hebben de verzonnen “Protocollen van de Wijzen van Sion” een belangrijke rol gespeeld in het moderne antisemitisme.
De partij of het individu die een dergelijke gebeurtenis ontkent of verzint heeft daarvoor een politieke reden. In het geval van de holocaustontkenning is dat het ondergraven van een van de argumenten voor het bestaan van de staat Israël en in het verlengde daarvan het uit de weg ruimen van een argument tegen het antisemitisme.
Waar men wel over van mening kan verschillen is de beoordeling en interpretatie van de gebeurtenis. Maar ook daar is het politieke belang nooit ver weg. Zo kan men in discussie gaan of de zondvloed een straf van god is of een natuurverschijnsel, Michiel de Ruyter afschilderen als een zeerover of een held en de holocaust verdedigen door te stellen dat Hitler/de Nazi’s gelijk hadden met hun actie. Dat laatste zou wat mij betreft als een verboden oproep tot geweld gezien moeten worden. Voor mij geldt de regel dat men zeer terughoudend moet zijn met het beoordelen van gebeurtenissen uit het verleden met de normen van nu. En nog terughoudender met het daaraan verbinden van praktische conclusies in het heden. Ik vind het al belachelijk dat er herstelbetalingen gedaan zouden moeten worden voor de politionele acties van meer dan 50 jaar geleden, ook omdat het geweld van twee kanten kwam, zei het misschien niet in gelijke mate. Herstelbetalingen of wat voor tegemoetkoming voor de in 1863 afgeschafte slavernij zijn helemaal uit den boze.
Overigens is het zeker niet zo dat wetenschappelijke ontdekkingen niet onderhevig zijn aan politiek gebruik of ontkenning. Bekende voorbeelden is de oppositie tegen de “ontdekking” dat een bolvormige roterende aardkloot rond de zon draait, en de weerstand die de evolutieleer tot op de dag van vandaag ondervindt. Ook dit komt voort uit het belang van een elite, die haar machtsbasis ondergraven ziet worden doordat haar ideologie, in dit geval het scheppingsverhaal, niet meer klopt.
Samenvattend: Er is geen excuus om aperte politiek misbruikte onwaarheden onbestraft te laten.
Ik kan me heel goed vinden in je stellingname.
Alleen het individu dat ontkent hoeft niet perse politiek gemotiveerd te zijn. Hij of zij kan ook gestoord of gek zijn.
ik krijg een misselijk gevoel bij ontkenning.
Ben zelf opgegroeid met een Joodse jongen. Zijn vader en moeder werden op een der laatste oorlogsdagen bij ons op de boerderij, waar ze waren onder gedoken dood geschoten. Hij had toen de oorlog was afgelopen geen overlevende familie leden meer.
Hij heeft tot zijn 20e bij ons gewoond en is toen vertrokken naar familie in Israël
We hebben nog steeds contact
Mark Rutte heeft enige jaren terug, voordat hij premier werd, betoogd dat het ontkennen van de Holocaust niet strafbaar zou moeten zijn. “Waarom maken we zo’n stampij als een zolderkamertjesgeleerde de Holocaust ontkent? De omvang van de Holocaust is een wetenschappelijke discussie – laten de feiten en de documentaties maar voor zich spreken.” Aldus de lijn van zijn betoog destijds.
Eigenlijk is het natuurlijk vreemd dat het ontkennen van de Holocaust wettelijk strafbaar is, terwijl het ontkennen van pak hem beet de Albigenzische Kruistocht of de expedities van Hernán Cortés dat niet is. Dit komt doordat de Holocaust samenhangt met een existentieel ankerpunt van de West-Europese post-nationalistische en postmoderne cultuur. Dat ankerpunt is het slachtofferschap. Minderheden met kwade intenties gebruiken dit ankerpunt als stok om de hond te slaan: “Waarom wantrouwen jullie mij? Hebben jullie dan niets geleerd van wat de Duitsers deden in de Tweede Wereldoorlog?” Dit wordt gezegd vanuit morele chantage, terwijl men dikwijls weinig bij het lot van de Joden betrokken is. Men zegt het omdat men weet dat de West-Europese cultuur hiermee te manipuleren is.
Michel Houellebecq wees er op dat als Europa ‘de grote Westerse zelfmoord’ wenst te overleven er een martiale mentaliteit vereist is. Bijvoorbeeld het verwerpen van het moslimfundamentalisme is daar deel van, evenals het in leven houden van de Europese cultuurhistorie en het stimuleren van Westerse gezinsvorming. Maar de herinnering aan de Holocaust maakt een dergelijke martiale mentaliteit bij voorbaat taboe en besmet. Wil Europa overleven dan moet het de schuldgevoelens en slachtoffercomplexen loslaten. Dit is wat Victor ook wil, getuige de volgende briljante passage:
“Voor mij geldt de regel dat men zeer terughoudend moet zijn met het beoordelen van gebeurtenissen uit het verleden met de normen van nu. En nog terughoudender met het daaraan verbinden van praktische conclusies in het heden. Ik vind het al belachelijk dat er herstelbetalingen gedaan zouden moeten worden voor de politionele acties van meer dan 50 jaar geleden, ook omdat het geweld van twee kanten kwam, zei het misschien niet in gelijke mate. Herstelbetalingen of wat voor tegemoetkoming voor de in 1863 afgeschafte slavernij zijn helemaal uit den boze.”
@Sid: “Maar de herinnering aan de Holocaust maakt een dergelijke martiale mentaliteit bij voorbaat taboe en besmet.”
Verwarde geest!
Die herinnering roept juist een martiale mentaliteit op. Velen zijn solidair met Israël, het meest martiale land van het Westen onder andere uit die overweging. De holocaust is ook belangrijk als drijfveer voor het meewerken aan VN missies tegen volkerenmoord. Het gaat niet om “een” martiale mentaliteit maar om de onze en die wordt, evenals die van onze tegenstanders gevoed door verhalen over onrecht dat bestreden moet worden. De Duitsers moeten in dit verband meer op hun verantwoordelijkheden gewezen worden.
En verder: lees nou eens goed! Ik pleit er niet voor om de holocaust ontkenning als apart geval te verbieden maar iedere ontkenning van een onomstotelijk vaststaande gebeurtenis of presentatie van niet bestaande “feiten” (Protocollen van Zion) die politiek tegen een bepaalde groep gebruikt worden aan te pakken. Als zijnde smaad. Dat is iets anders dan belediging en ook iets anders dan slachtofferschap. Van dat laatste is sprake als een groep zelf een gebeurtenis claimt om als slachtoffer compensatie te eisen van de dader. Dat vind ik vanaf een bepaalde termijn (een jaar of 35 na de gebeurtenis) belachelijk , maar helaas wordt er regelmatig aan toegegeven.
“Velen zijn solidair met Israël, het meest martiale land van het Westen onder andere uit die overweging. De holocaust is ook belangrijk als drijfveer voor het meewerken aan VN missies tegen volkerenmoord. Het gaat niet om ‘een’ martiale mentaliteit maar om de onze en die wordt, evenals die van onze tegenstanders gevoed door verhalen over onrecht dat bestreden moet worden.”
Ten eerste: deze wens om te strijden tegen onrecht heeft geleid tot allerlei Westerse militaire interventies die de stabiliteit in het buitenland hebben ondergraven – dit creëerde een vacuüm waar islamisten zich in hebben gevestigd. Op 10 oktober 1990 vertelde de 15-jarige Nayirah met betraande ogen haar gruwelverhaal aan de aanwezigen van de ‘House Human Rights Caucus’ in ‘Capital Hill’ in Washington dat Irakese soldaten baby’s uit couveuses hadden gehaald. Maar liefst zeven senatoren refereerden aan het verhaal om een oorlogsresolutie te steunen. Een meer recent debacle is dat rondom Assad – eerst probeerde het Westen hem uit het zadel te stoten, nu ziet men zich gedwongen met hem samen te werken. Al met al zijn we er niet geloofwaardiger op geworden.
Het komt steeds weer neer op zielige verhalen met krokodillentranen. Op basis van emotie, schuldgevoel en schaamtebesef wordt men een oorlog ingelokt. Nooit zegt men: “We moeten die groep stoppen nu het kan, als we hen laten groeien gaat dat ten koste van de geopolitieke positie van onze beschaving.”
Ten tweede: wat men verstaat als ‘onrecht’ is cultureel gedetermineerd. De Holocaust is hierbij een goed voorbeeld want de Holocaust ontkennen mag niet: het ontkennen van de Armeense genocide of de Oost-Europese Holodomor ligt al veel minder gevoelig – er wordt nauwelijks met morele verontwaardiging op gereageerd. Dit onderscheid laat zich verklaren vanuit de unieke Europese historische schaamte die samenhangt met de Holocaust.
De VN is hierbij al helemaal geen goed voorbeeld, want deze bevat veel islamstaten en valt onder de krachtige lobby van de organisation de coopération islamique. Deze coalitie presenteert voortdurend resoluties waarvan de strekking is dat kritiek op de islam juridisch geïnterpreteerd moet worden als het discrimineren van islamitische minderheden. Ook hield Ahmadinejad van Iran bij de VN een toespraak met de strekking dat de Holocaust bewezen had dat de Europeanen de Joden ook niet wilden, en dat nu de islamitische wereld met hen werd opgezadeld. Iedereen voelt aan dat de Holocaust hier gebruikt werd om het Westen moreel te chanteren – de feitelijke positie van de Joden zal Ahmadinejad weinig geïnteresseerd hebben.
Europa leunt op Duitsland, en Duitsland is zoals je zelf al aangeeft betrekkelijk pacifistisch. Dit is natuurlijk te verklaren vanuit voortdurende verwijzingen naar “hoe het de vorige keer is afgelopen…” Wanneer iemand in NoordWest-Europa bijvoorbeeld allochtone probleemjongeren weert uit zijn winkel of disco, dan verschijnt diezelfde middag een artikel waarin wordt verwezen naar de Holocaust, met herinnering aan “Joden niet gewenscht”. Deze historische schaamte zit bij de Duitsers nog dieper dan hier, wat verklaart waarom een Le Pen in Frankrijk of een Wilders in Nederland wel massaal stemmen krijgt, en waarom er geen levensvatbare Duitse versie van is. De Holocaust heeft niet alleen militair ingrijpen in de taboesfeer getrokken, maar überhaupt ieder zelf-affirmatief Europees politiek programma. Masculiniteit, discipline en patriotisme worden nog steeds geassocieerd met de aanloop naar de Holocaust.
Ten slotte kun je in theorie een onderscheid maken tussen “onderzoek naar objectieve feiten” en “belediging en slachtofferschap”. In de praktijk hangt het af van hoe militant een bepaalde minderheid is – in de VS worden sociale wetenschappen bijvoorbeeld beoefend door ‘Social Justice Warriors’ en dit leidt vanzelfsprekend tot een grotere gevoeligheid van de cultuur. Een globaal voorbeeld is Verene Shepherd die zich verwaardigde om de Sinterklaastraditie als racistisch te bestempelen. Dergelijke onderzoeken zijn in de praktijk nooit objectief maar draaien altijd om de vraag: “Wie heeft het recht zich slachtoffer te noemen, met bijbehorende maatschappelijke compensatie?”
Het is mij duidelijk dat je sympathie hebt voor Israël. Als je je uitspreekt voor Israël moet je dat doen omdat het de enige betrekkelijk beschaafde natiestaat is in die regio. Niet vanuit historische schaamte “de Holocaust toonde aan dat de Europese naties faalden in de geschiedenis en nu moeten wij Israël steunen om dat goed te maken”. Want zo lang die betoogtrend het vertoog blijft overheersen, blijft het schuldgevoel dat ook.
@Sid Kort en krachtig: Het gaat niet om de interpretatie van een feit, daar kun je alle kanten mee uit zoals ik al schreef, maar om de ontkenning of omgekeerd om het verzinnen van niet bestaande feiten. Lees ook ff de discussieregels AUB (menu bovenaan rechts). En maak eens een leuke gravatar!