Hoe kan het dat ratio kan ontsporen, zoals aan het eind van Ratio is een mannending (2) wordt gesteld?

Ratio is de grondslag van kennis en is onmogelijk zonder taal; en wiskunde is ook een taal. Ketens van waarnemingen en conclusies brengen kennis voort en dit is een collectief, maatschappelijk proces, waarbij de deelnemers hun waarnemingen en conclusies uitwisselen, zodat op enig moment een gedeelde conclusie ontstaat. Dit proces heet discussie, een vorm van (talige) communicatie waarbij het uitgangspunt is dat alle deelnemers in een gelijkwaardige positie verkeren en daarvoor gekwalificeerd zijn. Discussie kan (en zal vaak) ook binnen de hersenpan van één persoon plaatsvinden. Dat heet nadenken.

De eenvoudige, triviale ratio “als het regent wordt je nat” kan niet ontsporen. Als de ketens van redeneringen waarbij op grond van verschillende waarnemingen door verschillende deelnemers een conclusie van gevolgen wordt getrokken langer en complexer worden, wordt de kans op ontsporing steeds groter.

Dat ratio een mannending is wil nog niet zeggen dat alle mannen die op hetzelfde niveau beheersen. Weliswaar is rationele vaardigheid door oefening en leren verder te ontwikkelen, de (erfelijke) aanleg daarvoor kan belangrijk verschillen. De kans dat ratio verder ontwikkeld wordt neemt af naarmate de rol van vrouwen in het onderwijs groter wordt, zoals het zakken van Nederland schoolprestaties suggereert. Ratio is de kern van wat gemeten wordt met IQ-tests. Als we het aantal personen dat succesvol een academische bètastudie heeft afgerond als maatstaf nemen dan zal de top vermoedelijk hoogstens 0,2 % van de werkzame bevolking bedragen, en overwegend uit mannen bestaan. Er zijn geen statistieken over te vinden. Overigens is taal minstens zo belangrijk voor de ontwikkeling van de ratio als wiskunde.

Kennis – voortgebracht door ratio – maakt steeds betere en meer omvangrijke taakverdeling tussen mensen mogelijk aan maakt daarmee de maatschappij – de eenheid waarbinnen het collectieve leven van de mensen zich afspeelt – steeds groter. Vanaf eind 19^e eeuw ontstond zo de wereldmaatschappij die de hele globe omvat en waarin miljarden mensen samenwerken en van elkaar afhankelijk zijn.

In de oertijd werd arbeidsdeling – voor zover die bestond – in de eerste plaats gereguleerd met fysieke kracht. Het alfamannetje regelde wat er wel en niet kon in de groep. Na verloop van tijd ging de ratio een steeds grotere rol spelen en werd het belang van fysieke kracht minder. Het kunnen uitoefenen van geweld en het kunnen manipuleren van de mening blijft echtere de grondslag van macht en het is niet noodzakelijk dat de beste denker ook bestuurder wordt. Besturen vergt naast kunnen nadenken andere capaciteiten.

De tegenstelling tussen machtsuitoefening en ratio is de oorzaak van het ontsporen van de ratio. Het gelijke speelveld tussen de deelnemers aan de ontwikkeling van kennis wordt door de macht gedemonteerd. Zij kiest op grond van eigen belangen voor de waarheid die dat belang het beste dient. Dat is een zichzelf versterkend proces, waarbij de rationele capaciteiten van bestuurders steeds verder dalen en daarmee de dominantie van het eigen belang toeneemt ten koste van het algemeen belang. Die ontsporing heeft een naam: totalitair.

Ter illustratie van ratio is een mannending nog dit citaat uit 2020:

Just 37 of the more than 1,600 international chess grandmasters are women. The current top-rated female, Hou Yifan, is ranked 89th in the world, while the reigning women’s world champion Ju Wenjun is 404th.

Gaan we nu beleven dat op grond van “discriminatie” de FIDE verplicht wordt meer vrouwen als grootmeester te erkennen? Daarbij aantekenend dat het aantal grootmeesters op het totaal aantal schakende mannen ook klein is.

Alle afleveringen staan bij elkaar op Ratio is een mannending