De ‘ontwildering’ van de mens is mislukt
Dit is een reactie op een stukje uit Peter Louter’s “Thilo Sarrazin en de dwingende politieke correctheid in Duitsland“ (citaat onderaan).
Het is duidelijk dat het spreken over fysieke component van intelligentie of andere sociale hoedanigheden van mensen (misdadige aanleg, homoseksualiteit), of die nu verder genetisch nog achterhaald worden of niet, op grote weerstand stuit bij vooral “linkschmensen”. Maar of er een eenduidige verbinding tussen cultuur en menselijke fysica gelegd kan worden waag ik te betwijfelen. Cultuur komt tot stand door maatschappelijk handelen en communiceren door de eeuwen heen.
“Bevolkingspolitiek” is van oudsher een belangrijke veroveringsmethode van culturele systemen geweest, maar dan gaat het in de eerste plaats om culturele voortplanting door middel van opvoeding en indoctrinatie van het nageslacht: Gaat heen en vermenigvuldigt U. Omdat de verlichting de conclusie op zichzelf toepast dat de mensheid zou moeten krimpen, maakt het zich kwetsbaar voor deze politiek door andere culturele systemen waarin het baren een heilige plicht is. En zou zij daar op termijn aan ten onder kunnen gaan. Daar zou op zijn minst eens over moeten worden nagedacht.
De discussie over genetica en de ophef daaromheen is niet nieuw. Literair gezien zijn er recent Houellebecq’s “Elementaire deeltjes” en “Mogelijkheid van een eiland”. Daarnaast is er de controverse rond Sloterdijk in 1999 waar ik nu een stukje van Thomas Assheuer uit “die Zeit” over laat volgen, dat ontleend is aan “Regels voor het Mensenpark” (Boom, 2000) waarin Paul Scheffer ook een goede bijdrage levert met daarbij een historisch overzicht.
De ‘ontwildering’ van de mens is mislukt
Thomas Assheuer , die Zeit, 2 september 1999
….
Sloterdijk motiveert zijn pleidooi voor gentechnische selectie met een duistere diagnose. In de escalerende moderne beschaving, zegt hij, groeit het barbaarse potentieel. De ‘alledaagse bestialisering van de mens in de media van het ontremmend amusement’ neemt toe. ‘De era van het moderne humanisme (…) is voorbij, omdat de illusie niet langer stand kan houden dat grote politieke en economische structuren georganiseerd zouden kunnen worden naar het vriendschapsmodel van het literaire genootschap.’ De ‘ontwildering’ van de mens is mislukt en de ‘toekomst van de humaniteit’ is bij de oude ‘humaniseringmedia’ in slechte handen. Als het kromme hout van de humaniteit alleen nog goed is voor het poppenmuseum van de Verlichting, is de vraag hoe men de ‘huidige tendens tot verwildering de baas’ wordt. ‘Wat is nog in staat de mens te temmen, als het humanisme als school van het temmen van mensen faalt?’ Als de ‘eerdere inspanningen om zichzelf te temmen in hoofdzaak toch alleen maar tot een greep naar de macht over al het zijnde hebben geleid’?
Het humanisme, zegt Sloterdijk, maakte zelf deel uit van het geweldsprobleem waarvoor het nog steeds de oplossing meent te zijn. Het humanisme richt de mens af en perkt hem in – tot op dwergenformaat. ‘Domesticatie van de mens (is) het grote Ongedachte waarvoor het humanisme vanaf de Oudheid tot in het heden de ogen afwendde.’ Het ‘telen van kleine huisdieren’, aldus citeert Sloterdijk de sociaal-darwinistische Nietzsche, brengt argeloze mensen voort, jammerlijk en verachtelijk, met een pleziertje voor de dag en een pleziertje voor de nacht. Daar kruipen ze nu. ‘Met behulp van een knappe verbinding van ethiek en genetica’ zijn de mensen erin ‘geslaagd zichzelf klein te telen.’ In de argeloze en toch verwilderde mens bereikt het ‘tot huisdier maken’ van de soort haar planetaire doodsmoment.
…
Uiteraard dient Sloterdijk hem van repliek:
(die Zeit, 9 september 1999)
…
Maar het zou me een lief ding waard zijn als u me de tekst van de door u gerecenseerde voordracht ter controle kon doen toekomen. Mijn verlangen naar deze controle is gemakkelijk te verklaren: ik heb bij mij thuis een versie van de door u fabuleus gedemoniseerde tekst liggen die vele malen bleker is dan uw triomfantelijke referaat. Normaal gesproken zoek ik de mensen die mij beter begrijpen dan ik mijzelf liefst zelf uit, maar ik geloof dat ik in uw geval een uitzondering moet maken. Graag zou ik uw exemplaar met het mijne vergelijken om te zien of wij dezelfde tekst voor ons hebben. In de mijne staat bijvoorbeeld dat Nietzsches visioenen van het telen van mensen hysterisch en inadequaat waren en dat zijn concept van de Übermensch voor ons geen betekenis meer kan hebben, maar dat hij niettemin – net als Plato -heeft bijgedragen tot het zichtbaar worden van bepaalde ‘pastorale’ aspecten in vragen die betrekking hebben op de voortplanting, opvoeding, medicalisering en optimalisering van menselijke wezens. Een ander voorbeeld: in mijn exemplaar staat dat met het oog op de huidige doorbraken in de biotechnologie een morele codex geformuleerd moet worden (ik zeg wat omvattender, voor de ‘antropotechnieken’) – en ik voeg er, tot uw begrip, aan toe dat in zo’n codex, onder andere, de grens getrokken moet worden tussen legitieme, genmedische optimalisering voor individuen en illegitieme biopolitiek voor groepen. U hebt kennelijk een surrealistische versie voor u liggen, omdat u leest dat er een pleidooi wordt gehouden voor een alomvattend, elitair nieuw telen van de soort. In mijn oren klinkt dat naar sciencefiction, gecombineerd met biologische gotiek en sociologische griezelromantiek.
Peter Louter:
==In zijn bespreking van Sarrazin’s boek meent Güntner dat met het weglaten van paragraaf 8, waarin commentaar op de genen van de (onintelligente) migranten wordt gegeven, er een waardevol boek overblijft dat de broodnodige discussies kan voeden. Ik ben dat niet met hem eens. Het is een brisant onderwerp gezien het verleden. Het laat mensen al steigeren als ze het woord zien. En dat is jammer. Bij het wegnemen van de rode waas voor de ogen die het woord verwekt, zou men tot zich door kunnen laten dringen dat de moderne evolutionaire biologie veel heeft te zeggen over bijvoorbeeld de relatie tussen cultuur en genen. Het is kennis die van groot belang is voor de keuzes in beleid.==
Satuka 21-09-2010 19:54 / over genen:
== het noemen van een relatie tussen genetische eigenschappen en cultuur zo gevoelig ligt. Ik denk dat dat een onderwerp is waarover niet zorgvuldig kan worden gepraat zonder de nodige kennis van zaken. En hoeveel mensen hebben dat? Ik vraag me af of hij zich dat niet heeft gerealiseerd. En ik vraag me ook af of op dat terrein op korte termijn iets te vinden is dat kan bijdragen aan de integratie. Ik durf in dit verband eerlijk gezegd niet eens te spreken van “het oplossen” van de problemen. Snap je? ==
Aanbeveling!
Even ietwat uit de context:
De moderne "gemedicaliseerde " mens, dat klinkt voorwaar niet gezond…
Ik kan niet zo snel opmaken wat je punt is.
Ik heb toch wat moeite met denkers die op platonische wijze menen dat de wereld de verkeerde kant uitgaat.
Dat is een klacht die al eeuwenlang regelmatig opduikt als het eens wat minder gaat. Op de lange termijn zitten we in een proces (zegt Elias) van toenemende beschaving. Maar de actualiteit vertoont natuurlijk de nodige fluctuaties: zoals nu.
Er is inmiddels al veel informatie voorhanden over bijvoorbeeld epigenese, de genetische doorgave van een tijdelijke aanpassing die structureel kan worden en de ‘erfelijkheid’ van cultuur. Naast andere wetenschappelijke doorbraken (bijvoorbeeld over de werking van de hersenen) gaan deze bevindingen op den duur ons wereldbeeld veranderen. We weten niet hoe. In de huidige chaotische periode kan het nog alle kanten op, maar (ik beroep me weer op Elias) uiteindelijk zijn mensen in staat de keuze voor een gedeelde en betere toekomst steeds beter te maken. We zien een correctie op een aantal in de zeventiger jaren gemaakte keuzes, dat gaat behoorlijk van ‘au’. De voor de toekomst te maken keuzes zullen ook de ethiek veranderen, óók op het terrein van genetische ingrepen. Wellicht veel minder speculair dan sommigen verwachten, maar toch.
Ik zie deze periode vooral als een van grote onzekerheid waarin nieuwe oplossingen die wel aanwezig zijn nog onvoldoende herkenbaar aan het daglicht treden.
Tja Peter, Het is nu eenmaal een probleem dat opduikt zodra je de zelfvernietigende tendenzen in het democratische "verlichte’ westen aan de orde wilt stellen in de hoop dat daar een antwoord op is. Aangezien het zien van een dergelijke tendens altijd gepaard gaat met het al of niet verantwoord opvoeren van "verwilderde" horden van enigerlei snit, zal het tegengaan van een dergelijke tendens bijna noodzakelijk een zekere mate van ongelijkwaardigheid tussen mensen gaan inhouden en daarmee in jouw optiek in ieder geval een antidemocratische en platonische beschouwingswijze. Maar goed, het boek van Sarrazin heet niet voor niets: "Weg met ons".
Net zo min als ik "geloof" in de door Marx/Lenin aangekondigde komst van de dictatuur van het proletariaat en het daarna afsterven van de staat geloof ik in een noodzakelijke toename van de beschaving van Elias. En zeker niet in een toenemende beschaving waarvoor wij lui achterover kunnen leunen omdat het vanzelf wel goed zal komen. Ik kan je de inspiratiebron van de naam van mijn blog nog eens ter lezing aanbevelen: De foundation trilogie. Zie ook http://www.vkblog.nl/bericht/284995/De_tweede_schepping
Elias heeft ook niet gezegd dat we achterover konden leunen. 🙂
Ik begin daadwerkelijk te geloven dat mijn genen beter zijn.
Ik geloof al wat langer dat ik tot de culturele elite behoor.
Nog even ter herhaling. Churchill was in zijn begintijd als politicus ongeliefd omdat hij tegen het nationale socialisme was; iedereen een auto en iedereen vakantie; aan geld geen gebrek.
Ik maak hier de link met Churchill haters uit die tijd; hetzelfde goedgelovige volkje in papieren welvaart vertoevende.
Valse financiering van iets onhaalbaars. Op een gegeven moment zal dit in elkaar zakken als een plumpudding van valse rente.
Wegens slecht lezen en ad hitlerum/godwin reactie An vd Burg verwijderd.
Samen te vatten via een tekst op een sticker op mijn pc:
"As the archeology of our thought easily shows, man is an invention of recent date [rond 1800 – AF] and one perhaps nearing its end." (Michel Foucault).
"Rode waas" van Peter Louter is hetzelfde als "coginitieve dissonantie" waar geen sprake van kan zijn, omdat Louter, behalve met wat vage verwijzingen naar boeken niet met feiten aankomt die deze r.w. of c.d. zouden kunnen veroorzaken. Sloterdijk kan nog wel vergeven worden in de uiteindelijke consequentie van het absurd positivisme inzake DNA-denken van eind vorige eeuw, maar de materiële basis van het leven is onnoemlijk complexer dan toen verondersteld werd.
Daar waar werkelijk sprake is van coginitieve dissonantie kan men de verbijstering van Newton aanvoeren die grote moeite had om zijn eigen concept van zwaartekracht te accepteren. Datzelfde gold voor de ontdekking van constante van de lichtsnelheid rond 1900.
Aan wat Foucault schrijft is niets cryptisch. De mens loopt gewoon de menswetenschappen uit. In economische zin, in biologische zin, qua taal (steeds verdergaande disassociatie tussen de woorden en de dingen) en het geheel van ons "organiscistische denken" vertoont overal kale plekken. Dit is geen conjunctureel verschijnsel (bijvoorbeeld vergelijkbaar met de "wilde jaren 60-70") maar een structureel verschijnsel. En er is zeker geen sprake van fluctuaties (Louter) of de noodzakelijkheid van sociale revolutie (Zweistra). Alles ontwikkelt zich nog slechts in complexiteit, omdat het idee "mens" niet meer vruchtbaar is.
Ter vergelijking stelde Foucault over het denken van vóór rond 1800: "Het leven bestond niet." Daar is veel moois over te vertellen. David Hume stelde over het werk van Linneaus dat diens werk niet veel meer was dan een encyclopedie, waarop Linneaus antwoordde dat er wel degelijk sprake was van een theorie omdat de lege plekken in zijn overzicht "nog te ontdekken soorten voorspelde." Uiteraard had deze opmerking geen betrekking op zoiets als een biotoop, maar betrekking op een continuïteit. Dat soort ideeën had Spinoza ook (noem het de volledigheid van God – bij Spinoza waren god en natuur hetzelfde – lastig om zich daarin in te leven).
De voorgaande strofe is slechts bedoeld om aan te tonen dat de moderniteit vanaf ca. 1800 zich op geen enkele manier liet voorspellen aan de hand van de denkwijze van de classicisten m.u.v. exacte wetenschappen hoewel ook Newton (naast eminent wiskundige) beschouwd moet worden als filosoof. De voorstelling (binnen het classicisme een belangrijk woord – er was sprake van een tweetermig denken: de taal als representatief voor de werkelijkheid in wetenschappelijke zin waarvan de allesomvattendheid ervan werd gekritiseerd bij bijvoorbeeld Kant) van zwaartekracht als aantrekkingskracht bestaat niet, zoals Einstein dat aantoonde.
Zowel Louter als Zweistra zijn nog gevangen in de metafysica van de maatschappij. Vanuit de rond 1800 ontstane menswetenschappen uiteraard gevolgd door ideologieën wordt dit transcendentale lichaam op hygiënistische wijze geïnspecteerd. Voor mij zou het geen enkel probleem om beide heren te voorzien van voedsel op hun zoektocht. Dit middel zou vele malen erger zijn dan de kwaal waar zij ook zelf aan lijden.
Hopeloos gebonden aan dezelfde machinerie zal mij niet ontgaan wat daaraan ontsnapt en ik zal het eerbiedigen. Ik ken mijzelf.
@Arjen,
Mooi opgeschreven, maar mij is niet helemaal duidelijk waar je naar toe wilt. Wil je met je samenvatting een andere zegswijze beogen van mijn twijfel of je een verband kunt leggen tussen "cultuur" en genetische hoedanigheden dan ok. Maar ik proef toch nog wat verder gaande twijfel aan verbanden tussen de psychologische make-up van individuen en erfelijke/fysieke factoren. Daar is volgens mij toch wel overtuigend onderzoek naar gedaan. Dat er nu minder DNA-optimisme zou zijn dan aan het eind van de 20e eeuw betwijfel ik. Als Victor Lamme bewierookt wordt voor zijn utlra-fysieke interpretatie van de vrije wil kun je dat moeilijk volhouden.Langs een omweg kan toch enige invloed van erfelijkheid op cultuur worden gedacht, aangezien het mogelijk is dat een erfelijk sterkere drang tot ongebreidelde voortplanting door bepaalde ideologieën meer ondersteund wordt, waardoor die ideologieën in het "voordeel" zijn.
Als je met Foucault zegt dat "de mens" (in de zin van de zelfopvatting als vrij subject) zijn einde nadert dan vraag ik me af of dat wel zo is, het is een behoorlijk taaie substantie. Zo ja wat komt er voor in de plaats. Een "toekomstige" a la Houellebecq met duizenden potentialiteiten? Of gaan we juist in barbarij terug naar het heer-slaaf model van de middeleeuwen?
Interessante, maar voor mij af en toe een wat te moeilijke materie. Toch met genoegen gelezen en ik beperk me dan ook tot enkele hap/snap, wat concretere opmerkingen:
==Peter: We zien een correctie op een aantal in de zeventiger jaren gemaakte keuzes, dat gaat behoorlijk van ‘au’.==
Verklaar je nader. Mijn ervaring is nl een andere. De echo van de wens, of meer doctrine, van de sociaal-psychologische maakbaarheid van de maatschapppij is een erg lange en een nog zeer luidruchtige. Misschien niet in evolutionair opzicht of op de lange termijn, maar wel als je te maken hebt met bv verkeerde ‘medische’ behandelingen. Waarvan Cognitieve Gedrags Therapie, lukraak toegepast op alle mogelijke onbegrepen ziektes zonder dat er ooit een diagnose is gesteld, er nog maar één is. Over de talloze Medium-spectacels en de massale invloed daarvan van de laatste jaren nog maar niet te spreken.
Misschien kan men spreken over de Echo van God/Allah die ‘wij’ uit willen blijven nodigen om ons te verlossen van ons beperkte lichaam. Het zwarte gat van de dode God is gevoelig voor herinvulling van één van de wat ‘nieuwere ‘ (islam) in onze huidige samenleving, wat overigens ook maar een laatste stuiptrekking zou kunnen blijken.
De hopeloos gemedicaalseerde ADHD en alle andere afgeleiden hebben het voordeel van mijn twijfel of zijn weer naar de andere kant doorgeschoten.
Ca een jaar geleden werd Prof Buikhuizen gerehabiliteerd omdat in zijn vakgebied acceptatie en progressie plaats had gevonden. Nooit meer iets over gehoord. Te hopen is wel dat achter de schermen een andere mening is toegedaan. Echter, dan schiet de communicatie naar het publiek schromelijk te kort.
Ja, en hoe verder? Het Houellebeq model of dat van heer-slaaf?