Help! Ik ben paranoïde!
“Breivik vertoont de drie kardinale eigenschappen van paranoia, een van de vormen waarin een psychose zich kan openbaren. Die eigenschappen zijn: weten dat er iets mis is met de wereld, in staat zijn dat te benoemen, en die informatie proberen te verspreiden. Breivik wist dat there is something rotten in Europe, hij kon dat ook benoemen, namelijk de islam, en hij deed zijn best zijn overtuigingen te verspreiden, onder meer in de vorm van zijn vijftienhonderd pagina’s tellende geschrift, The European Declaration of Independence. Het is een klassiek geval van een paranoïde subject. Helaas was er in dit geval ook een uitbraak van geweld, in de meeste gevallen van paranoia is dat niet zo.”
In de Groene van 31 mei 2012 wordt de zich Lacaniaanse psychoanalyticus noemende Darian Leader aldus letterlijk geciteerd. Vreemd. Zo ongeveer iedereen die kritiek heeft is dus paranoïde! Mensen die menen dat iets niet deugt zijn gek. Discussie gesloten. In mijn onschuld dacht ik altijd dat je pas paranoïde was als je dacht dat er een samenzwering was die niet bestaat of waar in ieder geval geen enkel bewijs voor is. Dat schijnt niet meer nodig te zijn.
Dit past in een patroon, schrijf ik paranoïde. Een van de oorzaken waaraan de psychoanalyse te gronde is gegaan: psychologiseren. Het onschadelijk maken van tegenstanders van jouw ideeën door ze in al of niet bedekte termen gek te verklaren. In de film a “Dangerous Method” van David Cronenberg komt dit prachtig tot uiting in de conversatie tussen Freud en Jung op de boot naar Amerika: Jung vertelt zijn droom aan Freud en in de “interpretatie” van Freud krijgt hij er van langs. Freud weigert echter Jung zijn droom te vertellen: dan zou hij zijn gezag over Jung verliezen. Terecht heeft de wereld van deze vorm van psychoanalyse afscheid genomen. Alles is altijd te interpreteren als een stoornis. Het lijkt me inderdaad beter behandeling te beperken tot mensen die afwijkend gedrag vertonen. En behandeling ook te richten op het voorkomen van dat gedrag. De definitie hierboven sluit waarheidsvinding uit.
Ben eigenlijk wel benieuwd hoe Leader over Zizek denkt. Een prominente Lacaniaan die volgens mij vindt dat er zeer veel “rotten is in Europe”. En dat benoemt en verspreidt.
Niet te snel oordelen. Leader is inderdaad van mening dat er “madness” in iedereen schuilt. De meeste mensen bewaren echter het ‘equilibrium’. Dit is een belangrijk gezichtspunt voor de behandeling van mensen die in de war zijn, uit hun evenwicht. ‘Genees’ ze niet maar breng ze weer terug in hun evenwicht.
Het door Onrust genoemde citaat staat in de Guardian echter in de navolgende context:
Onder (*) maakt Leader het definitieve onderscheid tussen het ‘algemene’ en het bijzondere geval van Breivik. In de slotconclusie neemt hij stelling in de discussie over het ontoerekenbaar verklaren van Breivik omdat hij het verschil tussen “goed” en “kwaad” niet zou kennen. “Een psychoot heeft geen enkele twijfel dat hij het goede doet”. Maar toch…Breivik valt te bezien als een doorgeslagen paranoia. Spijt zal hij niet kennen.
Of Zizek zoveel helderder zal zijn op dit punt valt te bezien: In een voorbeeld van ‘skin-heads’ komt hij uiteindelijk tot de slotsom dat zij (slechts ?) hun Lust volgen, dat wil zeggen dat ze het wel lekker vinden om iemand volkomen in elkaar te slaan. Ter verdediging van hun ‘praktijk’ hanteren zij vervolgens het jargon van de sociaal-psychologische ‘behandelaars’ die op hen af zijn gestuurd en komen tot ‘politiek correcte’ uitspraken over hun moeilijke jeugd, verscheurde gezinnen, verkeerde vrienden, etc. Het Lust-begrip dat natuurlijk Freudiaans is en bij Lacan ook naar voren komt, komt bij Zizek op zulke momenten toch wel dicht bij ethologie (Tierverhaltungsforschung). Een wat ‘bruine’ achtergrond, als je het mij vraagt.
Ik heb je reactie ingekort (zie regels) en van een passende link voorzien. Hopelijk de essentie voldoende intact gelaten. Het door mij aangehaalde citaat komt als gezegd uit een interview in de Groene en ik zie daar verder geen context en er wordt in dat artikel ook niet ingegaan op het verschil tussen paranoia en paranoïde. Los daarvan wens ik een kritische opstelling ten opzichte van de wereld niet paranoïde te noemen. Ik kan de definitie van Leader niet anders lezen. Zijn “conclusie” over gebrek aan twijfel van Breivik over het goede kan ik wel delen maar ik zie daarin op zichzelf niets bijzonders. Er zijn tegenwoordig heel veel mensen die niet zo erg twijfelen aan hun eigen gelijk, afgezien van het feit dat een aantal van de door ABB overgenomen analyses en conclusies behoorlijk plausibel zijn. Dat is geen argument voor krankzinnigheid of ontoerekeningsvatbaarheid. Wat betreft Zizek vroeg ik me alleen af wat die zou vinden van het feit dat Leader alle kritiek paranoïde noemt. Zijn door jou opgevoerde “analyse” van de skinheads lijkt mij ook dubieus. Maar ik vond hem altijd al een nar. Misschien zijn alle psychonalytici dat wel.
Lijkt mij al met al toch een abc-tje voor liefhebbers van de verzamelingenleer. Alle paranoia dragen zwarte sokken [dit in tegenstelling tot de schizofrenen die geen sokken dragen] en zijn er bovendien stellig van overtuigd dat alleen zwarte sokken echte sokken zijn, maar niet iedereen die (zo maar) zwarte sokken draagt is paranoia / paranoid. Er zijn voor hen ook anders gekleurde sokken om te dragen.
Dat alle zwarte sokken dragers op het eerste gezicht op ons soort ‘echte’ mensen lijken , geeft problemen bij het identificeren van de potentiele Breiviks onder hen. Dat maakt alle sokkendragers erg zenuwachtig, achterdochtig en soms zelfs paranoid t.o.v. de Ander.
Wie de sok past….