Ter verdediging van de menselijke natuur

Bijgewerkt 230825

“Ratio is een mannending” is een verdediging van de menselijke natuur als integraal en niet te verzelfstandigen of onderdrukken deel van het menselijk bestaan: de menselijke cultuur en samenleving. Het gaat niet om natuur en cultuur (opvoeding) als te onderzoeken hoeveelheden die bij elkaar opgeteld de mens vormen zoals dat in discussie meestal gebruikelijk is. De genetische mogelijkheden zijn bepalend voor wat onder de meest gunstige maatschappelijke voorwaarden mogelijk is en dat is niet in een verhouding uit te drukken. De natuurlijke aard van een persoon is niet te veranderen. Pogingen daartoe zijn kostbaar en bijna nooit een succes.

Overigens zijn de resultaten van opvoeding en scholing – cultuur – ook moeilijk op latere leeftijd te veranderen. Na het 25^e levensjaar vrijwel niet meer, tenzij extreme druk van de omstandigheden dat noodzakelijk maakt. Zelfs dan blijven die veranderingen vaak oppervlakkig en onvoldoende om zich aan te passen aan die veranderde omstandigheden.

De verschillende genetische bepaaldheden – menselijke natuur – en de opvoeding binnen verschillende culturen leiden tot verschillende, min of meer unieke mensen. De moderne gelijkheidscultus neemt de meest bizarre vormen aan door verschillen eerst aan te moedigen en te propageren, om die vervolgens door ze inclusief te noemen te ontkennen en daarmee het maken van onderscheid te verbieden. Alle culturen en kunstmatig gecreëerde geaardheden worden gelijk geschakeld als “mensen als jij en ik”.

Men mag wel zeggen dat dit “in het aangezicht van de rede vliegt”.

Genetische en culturele selectie

Uit de eerdere hoofdstukken komt duidelijk naar voren dat de moderne ratio – begonnen met de Verlichting – een product is van de intellectuele top van het mannelijke deel van het Europese volk. Daarbij speelde de Joodse diaspora een onevenredig belangrijke rol. Duizenden jaren van de voorafgaande ontwikkeling waren verspreid over het Euraziatisch continent en rond de Middellandse Zee. Het gaat daarbij om een wisselwerking tussen culturele en genetische selectie. Die selectie begint bij de omgang met de niet menselijke natuur: klimaat, geografie, dieren en planten. In Europa en andere noordelijke streken is overleven moeilijker en vergt meer intelligentie.

Bij het Europese “eind” product gaat het om de witte man. Als overbodige opmerking dat dit niet uitsluit dat andere kleuren hieraan kunnen gaan deelnemen. Dat dat kan is in ieder geval duidelijk bij de gele man. Maar slechts een enkele zwarte man blijkt in staat tot de moderne ratio door te dringen. Ook binnen de witte mannen zijn er grote verschillen tussen verschillende culturen.

Genetische en culturele selectie werken op elkaar in. De Joodse diaspora is daar een duidelijk voorbeeld van. Door eeuwenlange vervolging en uitsluiting aan de ene kant en het zich zelf afscheiden door de eigen cultuur te handhaven aan de andere kant, werden genetische bepaalde rationele kwaliteiten bevorderd.

Een andere herhaling is hier noodzakelijk. Een superieure aanleg en culturele ontwikkeling voor ratio betekent niet dat intelligente mensen in moreel opzicht betere of slechtere mensen zijn. Goed en kwaad zijn cultureel bepaald en zijn de basis voor machtsuitoefening. Intelligentie is daarbij een middel: een intelligente misdadiger zal meer succes hebben dan een domme. Dat betekent wel dat succesvolle misdadigers (veel) zwaarder gestraft moeten worden omdat hun slechthe+id een grotere inwerking heeft op de maatschappij.

Het is duidelijk dat verschillen tussen mensen zowel genetisch als cultureel zeer groot kunnen zijn. Een samenleving waarbinnen die verschillen onoverbrugbaar zijn kan niet functioneren.

Ratio en Intelligentie is verplaatst naar Ratio is een mannending (2)

Godsdienst is geen antwoord

De hier beschreven ontsporing van de mannelijke ratio wordt door weinigen begrepen maar door velen gevoeld. Er ontstaat een nieuwe vorm van onverklaarbaarheid van de Wereld en daarmee een nieuwe behoefte aan een bovennatuurlijke verklaring.

Voor de individualist is een traditionele godsdienst geen optie. Die kiezen voor een of andere vorm van zweef. Daar zijn veel verschillende smaken van, maar hoofdzaak is dat het een volledig individueel beleven is. Degenen die gemeenschapszin missen zoeken het meer in traditioneel christendom of sektes, al of niet van christelijke snit.

Vanuit de ontsporing die het individu van vrijheid en autonomie berooft is de voortdurende aantrekkingskracht van de Islam te begrijpen. De Islam kan niet bestaan zonder een zeer hecht groepsverband en er wordt veel tijd en moeite besteed om dat er in te stampen met vijf maal bidden en een krachtige, op geen enkele manier te veranderen wet. Een bestaanszekerheid en zingeving waar de kapitalistische concurrentie van allen tegen allen niet aan kan tippen. Daarbij komt dat vanuit haar historische aard de voorschriften dichter bij de menselijke natuur staan, zoals die van alle godsdiensten in hun traditionele periode. Het ontspoorde individualisme – product van de ontspoorde kapitalistische ratio – heeft hier niets tegenover te stellen.

De vlucht of terugtrekking in de illusie van het hogere zal de problemen niet oplossen. De strijdbare Islam zal ons terugvoeren naar de middeleeuwen. Voor zover christenen strijdbaar en niet berustend zijn, begrijpen zij onvoldoende van de kapitalistische werkelijkheid om de ontsporing aan te pakken.

Een betere levensovertuiging is noodzakelijk: Sociaal Humanisme.

Na het bezoek van Bruno bleef Michel twee weken lang op bed liggen. Inderdaad, zo vroeg hij zich af, hoe zou een samenleving kunnen voortbestaan zonder religie? Dat leek al heel moeilijk in het geval van een individu. Een aantal dagen lang bestudeerde hij de verwarming links van zijn bed. Als dat nodig was vulden de ribben zich met warm water, het was een nuttig, ingenieus mechanisme; maar hoe lang kon de westerse samenleving blijven voortbestaan zonder welke religie dan ook?

Michel Houellebecq, Elementaire Deeltjes (1998)

===

Deze negende aflevering is de laatste in de serie. Het geheel zal in een boekje worden gepubliceerd. Wie daar belangstelling voor heeft kan zich hier opgeven.

Alle afleveringen staan bij elkaar op Ratio is een mannending