Het lachertje van Prinsjesdag? VVD en CDA die onderzoek willen naar kernenergie. Ze weten donders goed dat dit niet gaat gebeuren, het leek veel op een een-tweetje met minister Wiebes. Het dient om de rechtse oppositie te paaien en dat zonder enige wijziging in de compleet mislukte energie- (en milieu-)politiek. Zelfs “van het gas af” is nog niet echt van de baan. Kortom, wie dit gelooft is gek.

Ondertussen is er alle reden om zo snel mogelijk kernenergie te verwezenlijken. Niet alleen voor CO2-reductie maar vooral omdat fossiele energie hoe dan ook niet eeuwig is en ook andere bezwaren kent en om onze afhankelijkheid van olie- en gaslanden te verminderen.

Los van de vraag of de VVD dit voor de bühne deed is “onderzoek” door “Nederland” sowieso een lachertje. Dit is bij uitstek iets dat op Europees niveau moet worden aangepakt. En dan geen “onderzoek” maar aan het werk. Een serieuze proefreactor bouwen. In drie jaar en niet in tien. Kan dat? Ja dat kan. Daarvoor moeten we terugkijken naar de productie van de eerste atoombom in minder dan drie jaar: Het Manhattan Project dat werd uitgevoerd in Los Alamos.

Ik las pas Surely You’re Joking, Mr. Feynman!. Theoretisch natuurkundige, Nobelprijswinnaar en multi-talent Richard Feynman was een belangrijke onderzoeker bij het project. Het boek is een verzameling vaak humoristische anekdotes en serieuze beschouwingen waarin het gebeuren in Los Alamos een belangrijke plaats inneemt.

Het Manhattan project werd geleid door militairen en volledig gefinancierd door de staat. De meest vooraanstaande geleerden werden er bij ingezet. Aanvankelijk was er ook veel onderlinge geheimhouding. Zo wist men in de fabriek waar radioactief materiaal werd opgewerkt niet waar men mee bezig was. Feynman constateert dat daardoor gevaarlijke situaties ontstaan waarop er meer openheid volgt. Meer in het algemeen heerst er bij de top medewerkers een open sfeer waarin kritiek mogelijk is en men gezamenlijk naar oplossingen zoekt. De leiding geeft de onderzoekers vrijheid, de onderzoekers nemen hun verantwoordelijkheid. Iedereen was zeer gemotiveerd. Er was een groot gevoel van urgentie vanwege de oorlog en omdat Duitsland ook bezig was een kernwapen te ontwikkelen.

Hoewel onze klimaatfundamentalisten — ook die in de regering en de EU — voortdurend urgentie roepen leidt dat niet tot een dergelijke instelling. Er wordt, ook op EU-niveau, vrolijk op los gepolderd waarbij vooral de groepen die er financieel beter van worden mogen aanschuiven. En het moet vooral niet te fysiek en technisch worden want daarvan hebben de heren geen kaas gegeten. Vergeleken bij het Manhattan project is er nu al heel veel bekend over mogelijke processen en allerlei systemen die dat proces moeten reguleren en beveiligen. De reden waarom een dergelijk project tien jaar moet duren omdat er veel te veel besluitvorming vergunnigen en ander papierwerk aan te pas komt. En, belangrijker, omdat er veel meer partijen aan tafel zitten die allemaal “bediend” moeten worden.  Maar de grootste hindernis zijn de tot draconische hoogte opgeschroefde veiligheidseisen en milieu-eisen, die waarschijnlijk gedurende het project nog verder worden opgeschroefd. Dit in schril contrast met de miljoenen doden die door de CO2 uitstoot veroorzaakt zouden worden en de onveiligheid en milieuschade van de meeste andere energiesystemen.

Laat u niet bij de neus nemen. De enige mogelijkheid voor een snelle (twintig jaar) transitie naar kernenergie is het oprichten van een Europese Energieautoriteit, die autonoom te werk kan gaan en voldoende middelen heeft. Gelijktijdig moet veiligheids- en milieuwetgeving tot een realistisch niveau worden aangepast en geharmoniseerd. Het grootste probleem zal nog zijn om integere deskundige mensen te vinden die dit kunnen leiden. Die mensen zijn namelijk door de huidige politiek correcte selectiemechanismen voor het grootste deel op een zijspoor gezet. Overigens een verschijnsel waar Feynman zich in 1974 al zorgen over maakte.