“Als je er heel erg fundamenteel over nadenkt kom je altijd op een nexit uit. Hervorming (van de EU – VO) is onmogelijk (uitleg komt op website). Dus is de vervolgvraag: hoe gaan we een nexit vormgeven.”
Ik begin met de mogelijkheden voor de komende vijf tot tien jaar op een rijtje te zetten.
- De EU blijft ongeveer in de huidige vorm voortbestaan. Er kunnen enige veranderingen optreden zoals een betere EU-grensbewaking, het afschaffen van sommige al te knellende regels, wijzigingen in de begrotingsopzet (minder subsidies, kleiner budget), maar ook een directe EU belasting is mogelijk of een EU leger. Daarnaast kan de EURO wordt beperkt, bijvoorbeeld tot een NEURO. De wijze van bestuur blijft het zelfde.
- Als A, maar enkele landen treden uit. Dat kan in twee varianten: de Engelse weg, met associatieverdrag, waardoor men ongeveer in de situatie komt van Zwitserland. Of de totale breuk zonder verdrag.
- De EU splitst zichzelf in tweeën: een deel vormt een federatie met een democratische inrichting, een periferie die daar met associatieverdragen aan deelneemt.
- Als C, maar nu onder sterke interne/externe druk in een niet-democratisch proces.
- De EU gaat ten onder, valt uiteen in natiestaten die multilaterale handelsverdragen sluiten.
- Als E, maar nu zonder of minimale bilaterale verdragen en met mogelijk heropbouw van militaire kracht en gewapende conflicten.
Een Nexit is een mogelijkheid binnen B of C. E en F vallen daarbuiten. Om de gewenstheid en waarschijnlijkheid van de verschillende varianten te bepalen is het noodzakelijk het krachtenveld in kaart te brengen waarin de EU zich bevindt. Op voorhand moet vastgesteld worden dat dit globale, de wereld omvattende krachten zijn. NL bevindt zich als deel van de EU in datzelfde veld en zal bij een Nexit zich zelfstandig moeten kunnen handhaven. We onderscheiden:
- Economische krachten: de ontwikkeling van de multinationals, het internationale bankwezen, handel, technologie, transport.
- Ontwikkeling van de wereldbevolking en migratie.
- Gewapende krachten: ontwikkeling van de militaire kracht van verschillende machtsblokken, ontwikkeling van terrorisme, lokaal geweld en misdaad.
- Het culturele en ideologische krachtenveld. Ontwikkeling van de heersende ideologie in de verschillende regio’s
- Het politieke krachtenveld: Dit is de resultante van 1 t.e.m. 4.
Tenslotte is er de ontwikkeling van de niet-menselijke natuur (milieu) die het krachtenspel beïnvloed. Deze krachten opereren niet onafhankelijk van elkaar. De dominante kracht is de economische macht; het politieke krachtenveld is daarvan de uiteindelijke resultante. Het milieu vormt een grens die niet zonder schade overschreden kan worden. De onderlinge relaties zijn overigens beslist niet mechanisch of deterministisch van aard. De ontwikkeling van de onderscheiden krachten kennen een grote autonomie. Het is zelfs mogelijk dat er op enig moment een verschuiving in de orde plaatsvindt. In zekere gezin zou gesteld kunnen worden dat dat het doel van sommige politieke stromingen is; van oudsher in ieder geval de socialisten.
De ontwikkelingen zijn ruw geschetst:
De permanente groei(dwang) van economie en wereldbevolking vergroot de druk op de natuur en veroorzaakt mede daardoor conflictsituaties. In combinatie met de permanent aanwezige behoefte aan goedkope arbeidskracht en grondstoffen en afzetmarkten is er sprake van toenemende migratiedruk. Daarbij gebruiken de dominante krachten in de economie, de heersers over grondstoffen en de grote concerns, hun kracht om hun cultuur te verbreiden en de wereld tot een vlak speelveld te maken. Vanuit het Midden Oosten, de oliestaten is dit met de Islam overduidelijk het geval. De toenemende (zelf)censuur van de media en de sociale wetenschappen in de Westerse democratieën, waardoor die meer en meer een verlengstuk wordt van deze economische belangen worden is een ander voorbeeld.
Voor wat betreft geweld is het karakter verschoven van openlijke oorlog naar incidenten, guerilla, terreur en misdaad. Er is geen overzichtelijk slagveld waar de legers elkaar te lijf gaan. Technologische ontwikkelingen spelen hierbij een niet onbelangrijke rol.
Ook de concurrentiestrijd van verschillende ideologieën is diffuser geworden en minder gekoppeld aan de (natie)staat.
De Westerse Democratieën, Het Vrije Westen, heeft dit wereldsysteem tot stand gebracht en was tot ver in de twintigste eeuw de dominante kracht in het systeem met de Verenigde Staten als leider, hegemoon. Na WO II verschoof de macht nog verder naar de VS. In het door de VS geleide proces van dekolonisatie werd de controle van Europese staten over de periferie geminimaliseerd. De VS verbraken daarmee tevens de koppeling van Europese multinationals aan individuele staten. Daarvoor in de plaats kwam een imperialisme waarin de VS de dominante kracht was. Hiermee kregen lokale heersers meer macht en konden vooral via het olie-monopolie een zelfstandige politiek voeren. Daarnaast was er de strijd met de USSR als belangrijke factor in deze ontwikkeling. Uiteindelijk resulteerde dit in een situatie waarin ook de multinationals in de VS een meer zelfstandige rol op het wereldtoneel gingen spelen en zich niet meer aan de belangen van de VS gebonden voelden. Dit leidde ook tot een sterke vermindering van de Europese defensiemacht. Men zou kunnen zeggen dat de VS in WOII niet alleen Duitsland maar heel (West) Europa overwonnen had en daarmee definitief de hegemonie veroverde. De positie van de VS is inmiddels aanzienlijk verzwakt.
Europa neemt binnen het wereldsysteem een zwakke positie in. Niet alleen voor wat betreft defensie (macht komt uiteindelijk nog altijd uit de loop van een geweer), maar de afgelopen tien jaar neemt ook de economische macht af, vooral door de ongebreidelde overdracht van kennis en productiecapaciteit naar China en ZO Azië. Het “schuldcomplex”, de moderne seculiere vertaling van de christelijke leer heeft onder leiding van Merkel ook de ideologische positie en in het verlengde daarvan de diplomatieke positie van de EU zwaar ondermijnd. Het lijkt mij nuttig er hier op te wijzen dat niet alleen het Nederlandse volk slachtoffer is van deze positie maar dat dit geld voor alle Europese volkeren, ik zou willen zeggen: het Europese volk.
De conclusie mag duidelijk zijn. Nederland als zelfstandige mogendheid zal veel zwakker zijn dan de EU, en ook zwakker dan de grote staten van Europa, mocht de EU uiteenvallen. De mogelijkheden om de multinationals enigszins in de hand te houden verminderen dramatisch. De belangen van het Nederlandse volk zijn met een nog zwakkere positie absoluut niet gediend, nog los van de vraag of een Nexit ook automatisch een verbetering van het buitenlandse beleid zal inhouden. De grootte en de economische en militaire kracht van een staat zal altijd een belangrijke rol spelen in onderlinge relaties, of dat nu onderhandelingen binnen of buiten EU verband betreft. Daarbij zal het niet helpen dat er weer veel meer kosten gemaakt moeten worden om de eigen grenzen enigszins te dichten. De beperkingen voor het grensverkeer zullen hoe dan ook de concurrentiepositie verzwakken.
Er moet nogmaals op gewezen worden dat de problemen van de Europese volkeren, goeddeels dezelfde zijn en hun belangen overeen komen, zeker waar het noordwest Europa betreft. Daarnaast moeten de verschillen tussen die volkeren niet overdreven worden. Zij zijn niet van een dusdanige aard dat daar niet binnen een federatie recht aan kan worden gedaan. Nationale partijen die oppositie voeren tegen de EU hebben wat dit betreft een blinde vlek en zijn nationalistisch georiënteerd in plaats van gezamenlijk een alternatief voor de EU te propageren dat een serieuze speler op het wereldtoneel kan zijn en de belangen van de Europese bevolking kan dienen.
Ik ben overigens zeker niet de enige kritische geest die er zo over denkt. Juist nu ik dit stuk voltooid heb komt er een discussie op twitter langs.
Een denktank, of in ieder geval een plaats waar oppositioneel intellect serieus kan discussiëren is broodnodig. Maar om het doel van zo’n platform al bij voorbaat te vernauwen tot een Nexit slaat de discussie al bij voorbaat dood en sluit velen uit. Ik nodig @RutgervdNoort uit om er nog eens over na te denken en met mij een kop koffie te drinken. Misschien ook maar een vredespijp te roken.
