De activiteiten van IS waren verantwoordelijk voor een enorme vluchtelingenstroom. Een paar miljoen vluchtelingen, waaronder honderdduizenden kinderen, verblijven onder weinig florissante omstandigheden in vluchtelingenkampen. Voor hen bestaat er geen alternatief zoals een aantal IS-vrouwen van Nederlandse afkomst wel denken te hebben. Ze hebben een kort geding aangespannen om de Nederlandse overheid te verplichten om hen en hun kinderen te repatriëren.
Binnen Nederland is er een aanzienlijke druk aanwezig om ze terug te halen. De Koerden die de IS-vrouwen gevangen houden oefenen druk uit en ook Amerika wijst er op dat terughalen de enige optie is. Bij de binnenlandse druk wordt vooral gewezen op het lot van de kinderen en grootouders spelen bij het ontwikkelen van die druk een belangrijke rol.
Als er gekeken wordt naar de islamitische wetgeving is repatriëring niet de eerste optie. In het islamitisch recht valt het gezag over de kinderen toe aan de vader en bij diens afwezigheid aan de familie van de vader. Daarbij komt ook een ander probleem ter sprake. Hoeveel van die kinderen zijn eigenlijk Nederlands? Dat hun moeder een Nederlands paspoort heeft, wil nog niet zeggen dat hun kinderen daar ook recht op hebben. Hun vaders kunnen allerlei nationaliteiten hebben. Daarnaast hebben de meeste IS-vrouwen een dubbel paspoort, waarvan één van een islamitisch land. Tenslotte zijn de kinderen niet geworteld in Nederland. Dat Nederland de eerst aangewezene zou zijn om hen op te vangen, staat daarmee op losse schroeven.
De Nederlandse IS-vrouwen doen beroep op Westerse privileges. Naleving van mensenrechten, kinderrechten, humane strafoplegging en -uitvoering, zorg, inkomenshulp, behoren tot de privileges die nagenoeg alleen in Westerse landen is te vinden. Toen ze nog in Nederland verbleven, was hun dat niet genoeg. Terwijl ze wisten dat het omstreden was emigreerden ze naar IS-gebied vanwege hun verlangen om in een geheel islamitisch gebied te kunnen verblijven.
Nu IS geen grote gebieden meer beheerst en onder druk staat, hebben de dames spijt. Opportunistische spijt. Ze bekennen zich vergist te hebben, vertellen dat de omstandigheden zich er niet toe leenden om eerder te vluchten en beweren dat ze van de IS-misdaden weinig gezien hebben omdat ze thuis zaten.
Repatriëring geeft een slecht signaal. Als je uit Nederland komt en elders direct of indirect medeplichtig ben aan misdaden uit naam van de islam, kun je bij terugkeer rekenen op een humane behandeling voor jezelf en je kinderen. Het zijn privileges die miljoenen vluchtelingen en hun kinderen niet hebben. Moreel zou het daarom uitgesloten moeten zijn dat daders aanspraak kunnen maken op privileges die de slachtoffers niet hebben.
Het verschil tussen een morele interpretatie en juridisch af te dwingen rechten, wijst op het feit dat de gemakkelijkste oplossing, repatriëring, kansrijk is. Ik acht dat onaanvaardbaar. Hoe gebrekkig dat wellicht ook gaat, rechtspleging in het land waar de misdaden zijn begaan dient de voorkeur te hebben. Daar leven ook de getuigen die bij rechtspleging in Nederland afwezig zijn. Opname van de kinderen bij de familie van de vader is de meest logische oplossing. Waarom zouden de Nederlandse grootouders meer rechten hebben dan de ouders van de vader?
Het verschil tussen morele opvattingen en juridische zienswijzen tekent de situatie waarin een moreel oordeel kan worden ontlopen door opportunistisch gebruik te maken van rechten die daar niet specifiek voor zijn bedoeld. Te verwachten is ook dat de dames hun bekentenissen en getuigenissen zullen afstemmen op het maximaal gebruik kunnen maken van hun rechten in het besef dat juridische bewijsvoering voor hun aandeel in de misdaden nagenoeg onmogelijk is.
Het mogelijk maken van een andere oplossing dan repatriëring zal veel geld en inspanning kosten. Het leed van miljoenen vluchtelingen en hun kinderen die geen beroep kunnen doen op Westerse privileges maakt dat moreel noodzakelijk. Het is juist die groep die recht moet worden gedaan in plaats van een stel dames die ten onrechte hun slachtofferschap uitventen om in aanmerking te komen van Westerse privileges die ze eerder afwezen.
Degenen die zich in Nederland inzetten voor repatriëring zullen moeten worden geconfronteerd met hun dubbele moraal en opportunistisch gebruik van juridische middelen. En ja, het aanspannen van een kort geding is ook een Westers privilege.
