Geen respect
De Turkse regering heeft geen enkel respect getoond voor de Nederlandse wensen. ‘Wij zullen spreken met onze onderdanen waar wij dat willen en hoe wij dat willen, we laten ons door niemand tegenhouden’, was de Turkse boodschap. Toen het Nederlandse verzet gestalte kreeg, reageerde Erdogan met de boodschap dat Nederland maar een fascistisch landje was. Ongebruikelijke taal in het verkeer tussen twee landen. Het is dit gebrek aan respect dat de inleiding vormde op de escalatie die daarna plaatsvond. Turkije overschreed een grens die in het diplomatieke verkeer ongebruikelijk is. Turkije bruuskeerde de verhoudingen door toch ministers naar Nederland te sturen en dat dwong Nederland tot ongebruikelijke stappen. Als enige van de landen met vergelijkbare problemen, koos Nederland voor een directe confrontatie.
Verbale Judo
De bijdragen van Turkije en de Nederturken aan het debat lijken veel op verbale judo. De kracht van de tegenstander wordt benut voor een aanval. Het beroep op mensenrechten, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van vergadering is een vorm van brutale hypocrisie waar Nederland zich niet door liet vloeren. Verbale judo is structureel in de verhoudingen tussen Nederland en de islam. De partij DENK is daar een van de beste voorbeelden van en beroept zich voortdurend op hier geldende rechten terwijl het verplichtingen afwijst. Het is een kruik die te water gaat tot hij barst. De Nederlandse bevolking is er niet van gediend en laat dat in toenemende mate weten. Ook op dit terrein is in de toekomst verdere escalatie niet uit te sluiten. Inmiddels waait de Turkse vlag op het Nederlandse consulaat in Istanbul . Een symbolische bezetting omdat het Nederlands grondgebied betreft. Dat is geen judo meer, maar een oorlogsdaad. Inmiddels is de vlag weer vervangen door de Nederlandse.
Doos van Pandora
In reactie op het Nederlandse antwoord heeft Turkije vergelding aangekondigd. Als je met machogedrag begint, is dat een onvermijdelijke zet in het diplomatieke spel. Het is de vraag of Turkije zijn stappen goed doordacht heeft. Het lijkt er op dat ze de korte termijndoelen de voorkeur heeft gegeven boven de doelen op lange termijn. Het Europese onbehagen over de ontwikkelingen in Turkije zal verder groeien en het land verder isoleren. Wat voor gevolgen dit zal hebben voor het beleid van de Europese Unie en de NAVO zal pas in de toekomst verder duidelijk worden.
Nederland zal waarschijnlijk de vergeldingen niet met gelijke omvang beantwoorden. Het schaden van de betrekkingen zal vooral gevolg hebben voor Turkije zelf. Het toerisme zal een nieuwe gevoelige klap krijgen en de Nederturken die de handel tussen Nederland en Turkije domineren, zullen een deel van hun omzet kwijt raken. De gang van zaken zal ook gevolgen hebben voor de interne verhoudingen binnen Turkije. Het Europees gezinde deel van de Turkse bevolking zal zich nog meer tegen Erdogan en zijn AK-partij afzetten. Er zal (zoals gebruikelijk) ook een reflex optreden bij andere islamitische landen. Als Turkije deze reflex aanmoedigt zal dit verstrekkende consequenties hebben voor de verhoudingen tussen de islamitische wereld en de rest.
In Nederland zal de positie van de Turken er niet beter op worden. De demonstraties in Rotterdam en Amsterdam geven nieuw voedsel aan de discussie over twee paspoorten en de gebrekkig verlopende integratie.
Twee culturen op een kussen
In de postmodernistische opvattingen moet een multiculturele samenleving kunnen. De praktijk wijst echter uit dat er grenzen aan zitten. De Turkse vlaggenzaaiers en ‘Allah Akbar’ roepende demonstranten in Rotterdam wonen weliswaar in Nederland, maar laten zien dat hun harten en hoofden elders zijn. De integratie is voor een belangrijk deel mislukt en dat kan niet langer zonder gevolgen blijven. Een dubbel paspoort vormt geen probleem als het een relatieve uitzondering blijft. Het is echter al lang geen uitzondering meer en dat laat zich voelen. Turkije is een van de landen die de integratie van elders verblijvende Turken actief tegenwerkt. In een toespraak in Duitsland verklaarde Erdogan ooit dat integratiebeleid in strijd is met de mensenrechten.
Een van de eerste maatregelen in het integratiebeleid is dat het uitreiken van een Nederlands paspoort een gunst moet worden in plaats van een recht. Er zal nieuwe wetgeving en aanpassing van verdragen voor nodig zijn. Wie al in het bezit is van een paspoort van een ander land, zou in principe geen recht meer mogen hebben op een Nederlands paspoort.
Vooral problemen voor DENK
DENK wil als partij zo veel mogelijk Turken verenigen. Of ze een rol heeft gespeeld in de ontstane situatie is niet duidelijk, maar zeker niet uit te sluiten. De komst van Turkse ministers naar Nederland dat in de eindfase van de verkiezingsstrijd zit, zou DENK gesteund hebben als Nederland er geen stokje voor had gestoken. DENK zit nu met het probleem dat haar uitstraling als AK-gezinde partij de in Nederland aanwezige Turken verdeelt. Als gevolg van de ontstane situatie zal DENK de potentiële kiezers verliezen die zich niet willen identificeren met Turks machogedrag.
In hoeverre partijen als de VVD en PVV van de ontstane situatie profiteren is nog niet duidelijk. De naar rechts neigende beweging onder de kiezers zal er door versterkt worden. Nu Rutte zijn spierballen heeft laten zien en behalve door DENK door geen andere partij wordt tegengesproken, zal de VVD daar waarschijnlijk van profiteren. Menig kiezer zal zich echter voldoende realiseren dat de spierballen van Rutte mede het gevolg zijn van de aanwezigheid van de PVV. Juist in de verkiezingsstrijd kunnen partijen zich niet veroorloven om een halfzachte houding aan te nemen.
Het wordt spannend woensdag. Een verrassing is niet uit te sluiten. De aannemelijkste uitkomst is een versterking van rechts en tegenvallende resultaten voor middenpartijen die migratie en islam nog steeds ruim baan willen geven.
Bij een al te welwillende houding ten opzichte van de islam wijs ik regelmatig op Herr Biedermann. In dit geval moet ik met verwondering constateren dat Nederland de brandstichters buiten weten te houden. Die zullen elders doorgaan met brandstichten. In tribale culturen is vergelding voorgeschreven omdat anders gezichtsverlies optreedt. We zijn nog lang niet klaar met Turkije en de islam.
