Het meest verwonderlijke aan de verkiezingsuitslag in Amerika is dat de door de gezamenlijke media meest verguisde kandidaat de overwinning behaalde. De reactie van de media en de gevestigde orde identificeert de Trump-kiezer met diens optreden en uitspraken. Maar het kan ook anders worden gezien. De keuze voor Trump als een oorvijg aan het dominerende establishment dat haar wereld opdringt aan een meerderheid die daar niet van gediend is en op die wijze haar machteloosheid omzet in macht.
Machteloosheid
“Media namen Trump niet serieus, maar letterlijk. Kiezers namen hem niet letterlijk, maar wel serieus”, schrijft vandaag een Amerikaanse columniste in de NRC. Bijna goed. Trump verstond de tijdgeest beter dan Clinton. Paradoxaal genoeg is hij zelf geen toonbeeld van de normen en waarden die zijn kiezers belangrijk vinden. Als gekozen boegbeeld van het verzet, is hij vooral de vuistslag die machteloze kiezers het establishment wilden uitdelen.
Het verzet tegen de gevolgen van globalisering, multiculturalisme, politieke correctheid wordt door de gevestigde orde nog consequent gedemoniseerd en heeft een groeiende boosheid als gevolg. Het verzet wordt geframed als ‘populisme’ en daar zit een halve Godwin in verborgen. Dat verenigt de gevestigde orde en ontslaat haar van de plicht om het serieus te nemen. Het gaat om een achtergebleven groep van de bevolking, sneu voor die lui, maar niets aan te doen. Maar het kan ook anders worden gezien. Het gaat om een nieuwe voorhoede waarvan de stem nog te weinig vertolkers vindt onder de zittende politici. Spekman probeerde het met een verwijzing dat zijn PvdA zich inzet voor verandering met de tekst: “De uitslag in Amerika is het bewijs waarom vaste contracten voor schoonmakers geen symboolpolitiek zijn. Waarom vrachtwagenchauffeurs of schilders niet zouden moeten werken voor een uurloon dat zo laag is dat je er geen verzekering of pensioen van kunt betalen.” Met andere woorden: Trump zou hier geen kans maken, want wij vergeten geen mensen.
De misser van Spekman
Het is de vraag of er nog veel mensen zitten te wachten op het jaarlijks kruidenieren in de Haag met grammen en onsjes om iedereen tevreden te houden terwijl de kloof tussen arm en rijk gestadig groeit. De gevestigde orde pikt de winst in en strooit jaarlijks met de kruimels om de schijn van de herverdeling van welvaart nog wat in stand te houden. Sid Lukkassen kondigt al enige tijd het failliet van dat beleid aan. In een recente bijdrage op TPO stelt hij: “Waar vroeger de liberaal-socialistische as domineerde, met een centrale vraag naar een overheidsgestuurde economie danwel een private verdeling van kapitaal, wordt nu de identiteits-as leidend.” Er zijn veel redenen om de waarneming serieus te nemen. De misser van Spekman is dat hij op oude paarden mikt terwijl onder de bevolking al weer heel andere ideeën groeien.
Identiteit
Niet alleen in het Westen maar eigenlijk in de hele wereld is de zoektocht naar ‘identiteit’ de belangrijkste kwestie aan het worden. Soennieten en Shi’ïeten strijden er om, Koerden willen hun identiteit bevestigd zien in een eigen natie, de Ierse kwestie had ‘identiteit’ als achtergrond, Brexit was er een uitdrukking van, de vele slepende kwesties als de verdeeldheid in Oekraïne en de regionale problemen in Spanje hebben er mee te maken. Ook de ZwartePieten-discussie in Nederland is er een uiting van. De bedreigde ‘identiteit’ is een bron van nagenoeg alle conflicten. Zesentachtig procent van de Nederlandse bevolking wil Zwarte Piet behouden en toch beslist de gevestigde orde dat Zwarte Piet zijn zwartheid dient te verliezen. Het is geen echt grote kwestie, maar gezien de felheid in de discussies is het een symbooldiscussie geworden. Zesentachtig procent van de bevolking wordt machteloos gemaakt door de dominerende gevestigde orde die haar identiteit (Lukassen: het globaal-kosmopolitische wereldbeeld) dwingend oplegt aan een grote meerderheid van de bevolking. Het verzet tegen identiteitsvervaging en identiteitsontkenning groeit al jaren en lijkt nu een punt te hebben bereikt dat niet meer genegeerd kan worden.
Solidariteit
Het leven is lot, maar dat is goed te verdragen als je deel uitmaakt van een gemeenschap waarin solidariteit nog als een belangrijke waarde wordt beleefd. Belangrijker dan wat je verdient is de steun uit je omgeving waarop je kunt rekenen. Het is juist die waarde die door neoliberalisme, multiculturalisme, globalisering en politieke correctheid onder druk staat. Op de gevestigde orde valt niet meer te rekenen, die heeft een eigen koers gekozen en dringt die op aan de meerderheid. Het neoliberalisme vernietigt solidariteit omdat het iedereen dwingt elkaars concurrent te zijn en minder talentrijken en machtelozen buiten spel zet. Vermoedelijk is dat de klap in het gezicht die de Amerikaanse kiezer heeft willen uitdelen door voor de verguisde Trump te kiezen.
De buitenwijken en de provincie zijn de plaatsen waar solidariteit nog leeft, maar in toenemende mate bedreigd wordt. In Nederland is het Wilders die gebruikt wordt om de gevestigde orde een klap in het gezicht te geven. Het zijn proteststemmen waarvoor geen ander onderdak beschikbaar is.
Veel bruggen te ver
Globlalisme, multiculturalisme, postmodern relativisme, politieke correctheid, neoliberalisme en cultuur-marxisme zijn eigenlijk aan te duiden als de vele bruggen die men in de buitenwijken en de provincie te ver vindt gaan. Het is de leefwereld van de kosmopolieten, de bevoorrechte klasse, die arrogant genoeg degenen die geen deel uit (willen) maken van die leefwereld en daar zelfs vaak het slachtoffer van zijn, uitmaken voor achterblijvers, tokkies, xenofoben, racisten, populisten, extreem-rechtsen. Het zijn scheldwoorden uit de gereedsschapskist van de gevestigde orde om het verzet te demoniseren en de eigen positie te beschermen en te rechtvaardigen. Dat is het groeiend drama in de Westerse wereld. Het is niet alleen de PvdA die de boot mist, hetzelfde geldt ook voor de SP die wel strijdt voor arbeidsvoorwaarden en voorzieningen en niet inziet dat daaronder een veel belangrijkere bezorgdheid ligt. Het op de tocht staan van belangrijke normen en waarden die als enige een samenleving kunnen binden. Identiteit is vooral een zaak van gedeelde normen en waarden en de moeite waard om voor te strijden.
