Arrogantie loont

Het boek “de Vrije Wil bestaat niet” van Victor Lamme stond 13 juni op de met twee genummerde plank van de top-10 non-fictie bij Selexyz op het Koningsplein. Hij mocht op TV zijn praatjes houden. Max Pam besprak hem zeer welwillend in de Volkskrant .

Nu is vrije wil en het daaraan gekoppelde vraagstuk “wat is bewustzijn” gedurende de laatste 10 jaar een van mijn hobby’s geworden en ik meen daarover het nodige gelezen te hebben. Ik bekeek de titel met de nodige scepsis en vroeg mij af of ik dit boek in mijn verzameling moest opnemen. Om dat te bepalen bekijk ik meestal hoe de auteur zichzelf in de discussie over dit onderwerp plaatst. Tot mijn grote verassing was de conclusie: niet!. De auteur heeft niet de moeite genomen om zijn positie te verdedigen of zelfs maar aan te geven.

Je hoeft je natuurlijk niet tegenover iedere scheet die over dit onderwerp gelaten is te verantwoorden. Je zou je ook kunnen verschuilen achter het feit dat het boek geen wetenschappelijke publicatie is. Dat lijkt me niet vol te houden. Ik neem iemand van naam en faam die hier naar mijn mening voor het grote publiek zeer gedocumenteerd en uitgebreid over gepubliceerd heeft: Daniel Dennett, vooral in zijn boek “Freedom Evolves” waarin hij vrij overtuigend aantoont dat de vrije wil een nuttige functie van het bewustzijn is. Dennett komt in het hele boek niet voor! Nog in positieve nog in negatieve zin. Tegen zoveel arrogantie ben ik niet bestand.

Reeds in zijn openingshoofdstuk laat VL het compleet liggen. Hij schrijft over de “moord van een zombie”. En wil dat de persoon in kwestie toerekeningsvatbaar wordt verklaard, omdat iedereen altijd toerekeningsvatbaar moet worden verklaard. Eigenlijk bedoelt hij dat iedereen ontoerekeningsvatbaar moet worden verklaard. Zonder vrije wil is er geen alternatief voor handelen en dus geen toerekeningsvatbaarheid. De rechtspraak kan wel inpakken.

Waar ik vooral niet met mijn pet bij kan is waarom een dergelijk boek door de kritiek niet met de grond gelijk wordt gemaakt. Wat voor mensen recenseren dit? Wat voor mensen zitten er in de redactie van P&W of worden door die redactie serieus geraadpleegd? Het zal wel het bekende mechanisme zijn: Deze man is professor en heeft een prestigieuze premie in de wacht gesleept. Hij heeft een vlotte pen. Wat hij schrijft moet dus wel ok zijn. Dat gaan we niet nog eens uitzoeken. Er zijn ook kritische recenties geschreven, bijvoorbeeld https://spinoza.blogse.nl/log/victor-lamme-brain-interpreter-door-hemzelf-vertaald-als-kwebbeldoos.html

Ik zou zeggen: de vrije wil is ingeleverd. Willoos lopen wij achter hypes aan.

In het boek staat dat Victor Lamme bij onderzoek van de hersenen van Ronald Plasterk moest constateren dat die veel sterker reageren op Obama dan op het wormpje waarnaar hij jarenlang onderzoek heeft gedaan. Te vrezen valt dat het brein van Victor Lamme veel sterker reageert op Pauw & Witteman dan op Dennett.